پسیل معمولی پسته

مهم‌ترین آفت پسته است که باغداران به آن شیره خشک می‌گویند،  زیرا عسلک دفع شده از انتهای بدن پوره‌های این آفت در مقابل هوا خشک شده، تبدیل به دانه‌های مدور شکری مانندی می‌شود که روی برگ‍ها و زیر درخت می‌ریزد. زمستان را به صورت حشره کامل می‌گذرانند و اوائل اردیبهشت ماه معمولاً تخم ‍ریزی می‌کند و نوزادهای آن از شیره نباتی تغذیه می‌نماید تا تبدیل به حشره بالغ گردند.

پسیل معمولی پسته آفت کلیدی درختان پسته می‌باشد و با تغذیه از شیره گیاهی درخت باعث افزایش درصد ناخندانی، پوکی و نیم مغز شدن دانه پسته و افزایش اونس محصول می‌شود.  در صورت که جمعیت طغیانی باشد باعث ریزش جوانه‌ها و ریزش برگ‌ها  که گیاه به شدت ضعیف می‌شود و محصول سال‌های آتی را تحت تأثیر قرار می‌دهد. 

 

پسیل پسته

 بیولوژی

این آفت دارای 5 نسل در سال می‌باشد و حشرات کامل زمستان گذران پسیل از اوایل فروردین ماه روی درختان مستقر می‌شوند. این حشرات نسب به حشرات کامل تابستانه قدرت پرواز بیشتری داشته، آلودگی گسترده‌تری در باغ‌ها ایجاد می‌کنند. پس از جفت‌گیری به محض باز شدن جوانه‌های خوشه و برگ روی آن‌ها تخم‌ریزی می‌نمایند. تخم‌ها به تعداد 50 تا 60 عدد، به صورت انفرادی یا دسته‌ای و به شکل مختلف مانند نیم دایره، مارپیچ و غیره در سطح برگ و بیشتر نزدیک به رگبرگ‌ها گذاشته می‌شوند.

تخم‌ها معمولاً 5 تا 10 روز بعد تفریخ می‌شوند. پوره‌ها از اوایل اردیبهشت شروع به فعالیت و تغذیه می‌کنند. طول دوره پورگی معمولاً 20 روز بوده و حشرات کامل نسل اول از اواخر دهه دوم اردیبهشت ماه به تعداد زیاد در باغ ظاهر می‌شوند. ارقام مختلف پسته نسبت به آلودگی پسیل پسته حساسیت متفاوت دارند. 

به طور کلی هر چه برگ درختان نازک‌تر، لطیف‌تر، پهن‌تر و بزرگ‌تر باشد گرایش بیشتری برای جذب حشرات کامل پسیل و تخم‌ریزی ایجاد می‌کند. رقم اکبری نسبت به سایر ارقام حساس‌تر و رقم اوحدی مقاوم‌تر است. 

 

نمایش پسیل پسته روی برگ گیاه

 

نمایش پسیل پسته روی برگ گیاه

شدت تراکم پسیل روی گیاه

پوره‌های نسل دوم از اوایل خرداد تا اواخر دهه دوم خرداد فعالیت و تغذیه می‌کنند. تحمل درختان در این زمان نسبت به سایر نسل‌ها در برابر خسارت پوره کمتر است. زیرا رشد رویشی درختان پایان یافته و میوه شروع به مغز رفتن کرده و جوانه‌ها ظاهراً شکل کامل یافته‌اند. در نتیجه خسارت آفت باعث پوکی و ریزش برگ و جوانه می‌شود.

 نحوه خسارت

پوره‌های پسیل با فرو بردن خرطوم در سطح برگ‌ها از شیره گیاهی تغذیه می‌کنند. مواد پروتئینی شیره گیاهی را جذب نموده و مواد قندی را به صورت شیره دفع می‌نمایند. این مواد قندی در مجاورت هوا خشک شده و به آن شکرک گویند. این مواد چسبنده باعث جذب گرد و خاک شده و شاخه و برگ‌های درختان را بدمنظره می‌نماید. 

از دست رفتن شیره گیاهی باعث ضعف عمومی درختان پسته و ریزش برگ‌ها، جوانه‌ها، دانه‌ای کوچک و افزایش درصد بوکسی و دهان بستگی میوه می‌شود. خسارت پوره‌های پسیل پسته روی درختان در دو زمان بیشتر از سایر مواقع سال است. یکی در خرداد ماه که باعث ریزش برگ‌ها، خوشه‌ها، جوانه‌ها و افزایش میزان بوکسی و دیگری در مردادماه که باعث افزایش مقدار دهان بستگی می‌گردد.

در صورتیکه جمعیت آفت پسیل حالت طغیانی پدیدا کند شدیداً تداخل نسل یافته و نمی‌توان تاریخ مشخص برای مراحل زندگی و نسل‌ها اعلام نمود. 

در شرایط معمولی در نیمه اول هر ماه مرحله پورگی و نیمه دوم هر ماه حشرات کامل در باغ‌ها وجود دارند. از نیمه دوم شهریور ماه به تدریج حشرات کامل زمستان گذران در میان جمعیت آفت ظاهر می‌شود. این حشرات در شکاف درختان، زیر پوستکها، لابه‌لای کلوخه‌ها، شکاف دیوارها و ساختمان‌های قدیمی اطراف باغ‌ها زمستان گذرانی می‌کنند. این آفت در سال 5 تا 6 نسل ایجاد می‌کند.

 عوامل تشدید کننده جمعیت آفت

1ـ اجرای نوبت اول سم‌پاشی یا سم‌پاشی در زمان گلدهی: این سم‌پاشی علیه آفاتی مانند پروانه چوب خوار پسته، پروانه میوه خوار، شپشکهای پسته، زنجره شیره تر و غیره انجام می‌شود. چنانچه در این سم‌پاشی از سمومی استفاده شود که روی آفت پسیل تأثیر نداشته باشند باعث افزایش مقاومت و رشد جمعیت پسیل می‌گردد.

2ـ چنانچه در نوبت اول از سمومی استفاده شود که باعث تحریک تخم‌ریزی پسیل و کوتاه‌تر شدن طول دوره یک نسل گردد (مانند سموم تیودیکارب، متاسیستوکس و فنتیون) پسیل طغیان خواهد کرد.

3ـ سم‌پاشی مکرر و اختلاط سموم با هم که باعث حذف کامل دشمنان طبیعی و افزایش جمعیت آفات پسته می‌شود.

4ـ اگر از سمومی علیه پسیل پسته استفاده شود که تأثیر کافی در میزان تلفات آفت نداشته باشد (مانند زولون) باعث افزایش جمعیت می‌شود.

5ـ چنانچه سم‌پاشی باغ در زمانی انجام شود که تمام مراحل زندگی آفت اعم از تخم، پوره و حشره کامل دیده می‌شود و همچنین شکرک زیادی در سطح برگ‌ها تولید شده باشد تأثیر سم کاهش پیدا می‌کند و بعد از مدتی جمعیت آفت افزایش پیدا می‌کند.

6ـ استفاده زیاد از کودهای شیمایی ازته مخصوصاً اوره و سولفات آمونیوم در ماه‌های گرم سال در سطوح کرتها و همچنین کود شیمیایی کلروپتاسیم شرایط را برای ازدیاد جمعیت فراهم می‌کند.

7ـ استفاده از کود مرغی به تنهایی و به مقدار زیاد نیز باعث افزایش جمعیت پسیل می‌گردد.

8ـ فقیر بودن خاک از نظر مواد غذایی و نامناسب بودن بافت خاک نیز از عوامل افزایش جمعیت است، خاک‌های شنی و خاک‌های رسی و سخت به دلیل عدم جذب و نگهداری رطوبت به اندازه کافی به علت طولانی بودن دوره آبیاری سریع‌تر به آفت آلوده می‌گردند.

9ـ ناهموار بودن سطوح کرتها که باعث می‌شود درختانی که در بلندی قرار دارند به خوبی آبیاری نشده و رطوبت کمتری در اختیار داشته باشند.

10ـ عدم استفاده از کودهای دامی و چاله زنی و شخم عمیق در باغ‌ها به مدت طولانی

11ـ کشت متراکم درختان و رعایت نکردن فواصل مناسب و عملیات هرس

12ـ وجود علف‌های هرز زیاد از خردادماه به بعد در باغ

روش‌های کنترلی پسیل پسته

الف‌ـ استفاده از کارت‌های چسبنده زرد رنگ

کارت‌های زرد رنگ مورد استفاده در باغ‌های پسته از جنس‌های مختلف و عمدتاً از جنس پلی اتیلن و پی وی سی است. اندازه کارت‌ها 20*10 سانتیمتر، به قطر 5/0 تا 1 میلی‌متر و به وزن حدود 15 گرم است. سطح کارت‌ها به وسیله چسب مخصوص که از مواد پولی بوتن‌ها همراه با واکس مخصوص و یا اس تی پی و یا مواد دیگری که حالت چسبندگی خود را 10 تا 15 روز حفظ نمایند آغشته می‌گردد. 

حشرات کامل پسیل به طرف رنگ زرد جلب و به تعداد زیاد به سطح کارت‌ها می‌چسبند. شکار انبوه حشرات باید قبل از تخم‌ریزی در سطح برگ‌ها انجام شود تا از تولید نسل بعدی آفت جلوگیری به عمل آید. در هر هکتار 100 تا 400 عدد کارت به کار می‌رود. محل نصب کارت در سمت بیرونی تاج و به ارتفاع نصف تاج در جهت‌های مختلف است. 

 

کارت زرد

دو نوبت کارت گذاری در سال کافی به نظر می‌رسد. یکی در دهه دوم فروردین ماه که این نوبت آفت زنجره پسته را نیز کنترل می‌کند و دیگری در نیمه دوم تیرماه می‌باشد. پس از پایان دوره کارت گذاری باید کارت‌ها را از روی درختان جمع‌آوری و سطح آن‌ها را در صورت استفاده از چسب مخصوص توسط آب گرم همراه با مقدار کمی الکل اتیلیک و در صورت استفاده از اس تی پی با دستمال آغشته به چند قطره نفت تمیز کرد.

ب‌ـ دشمنان طبیعی

دارای دشمنان طبیعی گوناگونی است که زنبور پارازیتوئید Psyllaephagus pistaciae از خانواده ‌Encyrtidae همزمان با ظهور پوره‌های نسل اول در باغ‌ها ظاهر و به پوره‌های پسیل به خصوص در سنین 4 و 5 حمله نموده و آن‌ها را مومیایی می‌کند.

 

دشمنان طبیعی

ج‌ـ عملیات زراعی

1ـ شخم زمستانه و پاشکنی درختان

2ـ کوددهی و چاله زنی

3ـ اصلاح بافت خاک

4ـ آبیاری مناسب

5ـ تغذیه مناسب

6ـ رعایت فاصله کشت و تراکم

7ـ هرس و خشک بری

8ـ مبارزه با علف‌های هرز

9ـ کاشت رقم مناسب

10ـ استفاده از سیستم آبیاری تحت فشار

دـ کنترل شیمیایی

 امروزه به دلیل بالا رفتن حساسیت‌ها نسبت به سموم خطرناک و باقی‌مانده سموم در محصول , گروهی از سموم رایج در سال‌های اخیر ممنوع اعلام شده و از دسترس مصرف کنندگان خارج شده‌اند. در عوض یکسری سموم جایگزین برای سموم ممنوع شده در نظر گرفته شده است که در زیر سموم رایج جهت کنترل پسیل پسته بیان شده است :

1. آمیتراز(میتاک) EC20% و 1.5- 1 در هزار   =  ممنوع شده

2. ایمیداکلوپراید(کونفیدور) SC35% و 4/. در هزار

3. فلوفنوکسورون(کاسکید) DC5% و 5/. در هزار

4. هگزافلومورون(کنسالت) EC10% و 7/.- 5/. در هزار

5. دارتون EC21.7% و 1.5 در هزار

6. اندوسولفان EC35% و 1.5 در هزار  = ممنوع شده

7. استامی پراید(موسپیلان) SP 20% و 250 سی سی در هزار

 توصیه شخصی من این است که هگزافلومورون(کنسالت) [اصل آلمانی] و کلرپیریفوس(دورسبان) هر کدام به نسبت 0.5 در هزار با یکدیگر مخلوط شوند و مورد استفاده قرار گیرد.. ولی لازم به ذکر است چند روز قبل از مصرف به صورت آزمایشی در سطح کم مصرف شود. 

منبع :پسته خندان

 مبارزه شیمیایی، توصیه موسسه تحقیقات پسته

توجه به ارقام پسته برای انجام مبارزه شیمیایی دارای اهمیت می‌باشد. ارقام اکبری، کله قوچی و احمد آقایی نسبت به رقم فندقی دارای حساسیت بیشتری می‌باشند (آستانه خسارت اقتصادی این آفت در رقم فندقی، ۱۵ پوره روی هر برگچه می‌باشد.

در صورت استفاده از سم میتاک (آمیتراز) جهت مبارزه در شرایط فعلی، دز این سم نباید از مقدار توصیه شده 1.5(یک و نیم) در هزار کمتر شود.

از آنجایی که مصرف مداوم و پی در پی یک سم می‌تواند مقاومت آفت را نسبت به آن سم خاص افزایش دهد و به دنبال آن باعث کاهش تأثیر سم روی آفت مورد نظر شود، بنابراین ضرورت دارد از سموم مختلف به تناوب استفاده گردد.

 سموم توصیه شده برای مبارزه با آفت پسیل شامل

میتاک (آمیتراز)،

 موسپیلان (استامی پراید)، در اوایل بروز پسیل در اواسط و اواخر فصل بهار به میزان نیم در هزار

دارتون (فوزالون+ تفلوبنزورون)،

 کونفیدور (ایمیداکلوپراید)، میزان یا دوز مصرف نیم در هزار

 انویدور، دوز توصیه شده انویدور 300 تا 400 سی سی در 1000 لیتر آب است.

 کنسالت (هگزافلومرون)، دوز مصرف هگزافلومورون نیم لیتر در 1000 لیتر آب توصیه می‌شود.

 کالیپسو(تیاکلوپراید)

آکتارا (تیامتوکسام)

کلروپریفوس یا دورسبان برای کنترل پسیل 1/5 در هزار توصیه شده است

می‌باشد.

-۵- زمان سم‌پاشی علیه آفت پسیل (شیره خشک) با سموم مختلف به استثنای سم کنسالت، به گونهای تنظیم شود که حداکثر جمعیت آفت روی برگ به صورت پوره بوده و از سم‌پاشی روی حشرات کامل و تخم خودداری نمایید.

۶- با توجه به اینکه اختلاط بعضی از کودها با حشره‌کش‌ها باعث سوختگی برگ‌ها می‌شود، بنابراین از اختلاط ترکیبات مس با حشره‌کش‌ها خودداری نموده و ترکیبات کلسیم با احتیاط بیشتری استفاده شود.

مجدداً یادآوری می‌گردد که از سم‌پاشی در هوای گرم جداً خودداری شود زیرا یکی از دلایل کاهش تأثیر سم، سم‌پاشی در هوای گرم می‌باشد.