اسفناج

اسفناج

در این مقاله بصورت خلاصه به گیاهشناسی /کاشت/داشت و...  پرداخته ایم 

اسفناج گیاهى است با نام علمى .Chenopodiacea Spinacia oleracea L و از این نظر خویشاوندى نزدیکى با چغندرقند دارد.
 

اسفناج Chenopodiaceae(Salsolaceae)	:تیره
Spinacia oleracea L.	:نام لاتین
Garden spinach – Common spinage	:نام انگلیسی

گیاه شناسی و نیاز اکولوژیکی اسفناج:

گیاهی است یکساله وروز بلند که پس از سبز شدن تولید برگهای طوقه ای (Rossete) می کند به این ترتیب در یک سطح در اطراف ساقه کوتاهی به طول چند میلیمتر نزدیک به سطح خاک قرار می گیرند. در طی رشد بعدی این ساقه طویل شده و از آن شاخه های جانبی دیگری از محل برگهای طوقه ای به ساقه اصلی منشعب می شوند. ممکن است از ساقه اصلی ساقه های فرعی درجه 1 و 2 همراه با شاخه های جانبی درجه 1و2 نیز وجود آیند. اندازه گیاه می تواند بین 10 تا 8 سانتی متر متناوب باشد. ریشه اصلی گیاه عمیق است و می تواند تا عمق 140 سانتی متری در خاک نفوذ کند از این نظر می توان این گیاه را در خاکهای شور بخوبی کشت نمود. ریشه های فرعی این گیاه دوکی شکل و حداکثر تا 60 سانتی متری خاک پراکنده اند، برگها در ارقام مختلف دارای فرم و رنگ متفاوتی هستند و به شکلهای تخم مرغی ، بیضوی و یا نیزه ای وجود دارند کناره برگها می تواند کاملاً صاف و یا دندانه دار باشد. پهنک برگ نیز صاف و یا دارای چین و چروک است. گلهای نر و ماده می توانند روی یک یا دو پایه قرار گیرند. امروزه دو واریته از این گیاه کشت می شود. 
الف) S.O. var oleraceae syn .var spinosa (Moench) 
یا اسفناج بذر خاردار که در واقع نوع قدیمی را معرفی می کند. 
ب) S.O. var. inermis (Moench) 
یا اسفناج بذر صاف. 
ارقامی که خاردار هستند، میوه با پوشش گل رشد کرده و پس از سخت شدن اغلب دارای 2و3 و یا 4 خار می شوند از آنجائیکه موقع بذر پاشی با ماشین، بذر خاردار به سختی از ماشین به زمین می افتد کشت های مکانیزه مشکلات زیادی به همراه دارد ولی بذر خاردار در شرایط سخت زمستان معمولاً دارای رشد نمو بهتری نسبت به بذر صاف است. 

اسفناج محصول نواحی نسبتاً سرد است و در آب و هوای خنک بهتر رشد می کند بطورکلی اسفناج در مجاورت تابش زیاد آفتاب،دمای متوسط و هوای مرطوب بهترین نتیجه را می دهد. یخبندان را بیشتر از اغلب سبزیهای دیگر تحمل می نماید. بعضی از ارقام آن حتی در مقابل سرمای تا (7-) سانتی گراد نیز مقاوم است. 

خواص گیاه اسفناج:

 خواص دارویی : 
برگ اسفناج از نظر طب قدیم ایران کمی سرد و تر است و برخی عقیده دارند که متعادل است یعنی نه سرد است و نه گرم . 
▪ برگ اسفناج منبع غنی ویتامین A ، B۳ ، C و آهن و پتاسیم می باشد . 
▪ بدن را قلیایی می کند . 
▪ خنک کننده است و برای پائین آوردن تب مفید است . 
▪ ورم روده کوچک را رفع می کند . 
▪ برای ورم ریه مفید است . 
▪ ملین است و یبوست را برطرف می کند . 
▪ برای لاغر شدن و وزن کم کردن مفید است . 
▪ خوردن اسفناج در رفع تشنگی موثر است . 
▪ برای از بین بردن ورم و درد گلو مفید است . 
▪ بهترین دارو برای کسانی است که مبتلا به کم خونی هستند . 
▪ اسفناج روده بزرگ را تمیز می کند . 
▪ ترشحات لوزالمعده را افزایش می دهد . 
▪ اسفناح سبزی مفید برای تقویت اعصاب است . 
▪ اسفناج برای رفع بیماری آسم و گرفتگی صدا بسیار موثر است . 
▪ رماتیسم و نقرس را درمان می کند . 
▪ برای زیاد کردن شیر در مادران شیر ده موثر است . 
▪ تخم اسفناج ملین و خنک کننده است . 
▪ تخم اسفناج برای برطرف کردن ورم کبد و یرقان مفید است . 
▪ اسفناج تعداد گلبولهای قرمز خون را افزایش می دهد . 
▪ اسفناج را در سالاد خود بریزید و میل کنید . 
▪ اسفناج کلسترول خون را پائین می آورد . 
▪ آش اسفناج با گشنیز برای سردردهایی که ناشی از سوء هاضمه و اختلال دستگاه گوارشی است مفید می باشد . 
▪ تحقیقات دانشمندان نشان داده است که اسفناج در پیشگیری سرطان روده بزرگ ، معده ، پروستات ،‌حنجره و رحم موثر است . 
● مضرات اسفناج: 
اسفناج برای بیماران مبتلا به ورم مفاصل و سنگهای کلیه و مثانه مناسب نیست ضمنا آنهائیکه سرد مزاج هستند باید اسفناج را با ادویه گرم نظیر زنجبیل میل نمایند . 

زراعت گیاه اسفناج (کاشت،داشت،برداشت):

آماده سازی خاک برای کشت اسفناج:

هر چند که می توان اسفناج را در کلیه زمین ها کشت نمود ولی خاکهای خیلی سبک و خیلی سنگین برای رشد و نمو گیاه مناسب نیستند. بهترین خاک برای اسفناج حد واسط آن دو و اراضی نم دار و حاصلخیز است. این گیاه در مقابل زمین های آبگیر ، خشک و PH خاک بسیار حساس است. مناسبترین PH برای این گیاه بین 6 تا 7 است. اسفناج در مقابل درجه اسیدی پایین تر به وضوح عکس العمل نشان داده و نتیجه خوبی نمی دهد. زمین های عمیق با بافت خوب و هوموس و رطوبت کافی برای اسفناج مناسب است. خاکهای سبک فقط برای ارقام زودرس ، کشت های زمستانه و کشت های مراحل اول سال مناسب است در این خاکها باید آبیاری تکمیلی و کودکافی را از نظر دور نداشت بهترین خاک می تواند خاکهای لومی و یا خاکهای معدنی با هوموس کافی باشد. بستر کاشت باید برای کشت مکانیزه صاف و دارای شیب کم و عاری از سنگلاخ باشد. 

تاریخ و زمان کشت اسفناجزمان کاشت انواع بهاره در اواخر اسفند ماه ، انواع پائیزه در اواخر تابستان و انواع زمستانه در اواخر پائیز است. فاصله ردیف ها در کشت های ردیفی بین 15 تا 25 سانتی متر و عمق کاشت بین 2 تا 4 سانتی متر می باشد اسفناج به علت مدت کوتاه رویش سازگاری با دمای کم ، قدرت زیاد زمستان گذرانی و روز بلند بودن آن می تواند به شکل های متفاوتی در تناوب زراعی قرار گیرد این گیاه به عنوان مناسبترین گیاه بعد از لوبیای پاکوتاه (پاچ باقلا) ، نخود فرنگی و سیب زمینی قرار می گیرد ولی به عنوان گیاه ما قبل برای گیاهان دیگر دارای اهمیت زیادی نیست. 
ارقام اسفناج را براساس خاردار بودن یا بی خار بودن بذر ، صاف و ناصاف برگها و نیز براساس رنگ برگها انواع بهاره، پائیزه و زمستانه طبقه بندی می کنند. در انتخاب ارقام نکات زیر باید مورد توجه قرار گیرد: سرعت رشد(سریع بودن رشد و نمو) تمایل کم به گل رفتن، یکسان و یک اندازه بودن برگها، تمایل کم به زرد شدن برگها کم بودن مقدار نیترات،مقاومت در برابر آفات و امراض (مخصوصاً در مقابل سفیدک دروغین) مقاوم بودن در مقابل سرمای سخت زمستان. 
در کشت گلخانه ای طی زمستان از ارقامی که دارای رشد سریع بوده و در مقابل شدت تابش و دمای کم حساسیتی نشان نمی دهند استفاده می شود. بذر اسفناج در موقع جوانه زدن در مقابل گرمای زیاد،کمبود آب و اکسیژن بسیار حساس است.کمبود اکسیژن معمولاً در زمینهای آبگیر و خاکهای رسی بوجود می آید . جوانه زدن بذر در دمای پائینی صورت می گیرد حتی در صفر درجه سانتی گراد. بنابراین برای سبز شدن یک دست بذر در مزارع باید در فصولی از سال که دمای هوا پائین و متوسط است بذر پاشی کرد. 

کاشت گیاه اسفناج:اسفناج را می توان به طور دست پاش، خطی و در سبزیکاری سطوح بزرگ با ماشین بذر پاشی کرد. زمان کاشت انواع بهاره در اواخر اسفند ماه و انواع پائیزه در اواخر تابستان و انواع زمستانه در اواخر پائیز می باشد. استفاده از کودهای حیوانی در زمینهایی که از نظر مواد آلی ضعیف هستند توصیه می شود در هر صورت باید از کود حیوانی کاملاً پوسیده استفاده شود. چنانچه بخواهیم از کود تازه استفاده کنیم باید آنرا چند ماه قبل از کاشت به زمین داد زیرا ریشه اسفناج در مقابل پاره ای از بیماریهای قارچی که باعث پوسیدگی ریشه می شوند حساس است کود شیمیایی را باید موقعی به زمین داد که در فاصله دوره رویش در دسترس گیاه قرار گیرد. با توجه به مقدار مواد غذایی موجود در خاک معمولاً حدود 120 کیلوگرم در هکتار ازت،60 کیلوگرم در هکتار p2o5 و 140 کیلوگرم در هکتار K2O توصیه می شود اسفناج زمین های خنثی تا قلیائی را ترجیح می دهد. بنا بر این می توان تا 4 هفته قبل از کاشت به دادن کودهای آهکی مبادرت ورزید. کود پتاسه را در بهار به شکل کلرید به زمین می دهند زیرا عرضه زیاد کلرید در خاک کاهش جذب ازت را به دنبال دارد و در شرایط معمول تولیدی باعث کاهش نیترات در گیاه می شود معمولاً در کشت بهاره کود شیمیایی را یک دفعه قبل از کاشت به زمین می دهند ولی برای انواع زمستانه یک سوم ازت را توام با تمامی کودهای فسفر و پتاسه در اوایل زمستان هنگام کاشت به زمین می دهند و دو سوم باقیمانده را در دو مرحله دیگر به صورت کود سرک در اختیار گیاه قرار می دهند.در سطح بزرگ معمولاً پس از کاشت زمین را غلتک می زنند. 

داشت اسفناج:مبارزه با علفهای هرز با فوکا، کولتیواتور و یا با استفاده از علف کشهای شیمیایی صورت می گیرد. اسفناج احتیاج به آب فراوان دارد و باید در طول دوره رشد در زمین های خشک اقدام به آبیاری نمود. آبیاری علاوه بر اینکه مقدار محصول را افزایش می هد گل دادن قبل از موعد گیاه را نیز به تاخیر می اندازد. 
از بیماریهای مهم اسفناج سفیدک دروغین (Pernospora farinosa) است استفاده از ارقامی که مقاوم به این بیماری اند لازم و ضروری است . ترکیبات آلی فسفره برای مقابله با مگس چغندر (Pagomia Hyoscyami) که لاروهای آن در داخل برگهای اسفناج دالانهای مینوز (Minose) را می سازند بسیار موثر است. شته آفیدو پروانه سفید کلم (Pieries Brassica) نیز از دیگر آفات این گیاه است. 

برداشت اسفناج:برداشت اسفناج به این ترتیب است که زمانیکه گیاه 5 تا 6 برگه شد.ابتدا مزرعه را آبیاری کرده و پس از تبخیر رطوبت اضافی،بوته ها را با ریشه از خاک بیرون می آروند به همین صورت عرضه می کنند. در سطوح کوچک می توان دو یا سه مرحله اسفناج برداشت کرده در اینصورت باید برگهای تحتانی را با دست و یا چاقوی تیزی بریده و برگهای کوچک و جوانه های مرکزی را به حال خود باقی گذاشت و پس از مدتی عمل چیدن برگهای بزرگ را تکرار کرد و به این ترتیب می توان در طول سال چند مرحله اسفناج برداشت کرد. تجمع نیترات معمولاً در دمبرگها و زیاد است و بنابراین با حلال برگهای بدون دمبرگ می توان اسفناجی با نیترات کمتری برداشت نمود. در سطوح بزرگ از ماشین برداشت استفاده می شود. در این حالت پس از بریدن برگها آنها را در جایی انباشت کرده و بعداً به محل دسته بندی و یا به کارخانه حمل می کنند. اسفناج را معمولاً در اوایل روز برداشت می کنند این عمل به حفظ کیفیت محصول می افزاید. عمل برداشت در زمان بارندگی و یا مواقعی که هنوز شبنم بر روی گلها نشسته است صورت نمی گیرد. زیرا در اینصورت مهمولی با کیفیت پائین و توام با برگهای شکسته بدست می آید. مقدار محصول اسفناج حدود 15 تا 20 تن در هکتار و در بعضی مواقع بین 35 تا 40 تن در هکتار است.

دامنه انتشار اسفناج:نواحی مختلف کشور پرورش داده می شود. 

بیمارى‌ها:

سفیدک دروغی: مهم‌ترین و خطرناک‌ترین بیمارى اسفناج محسوب مى‌شود. در این بیمارى روى برگ‌هاى اسفناج لکه‌هاى زرد نامنظم و در قسمت زیرین برگ‌ها به‌وسیله رشته‌هاى قارچ پوشیده مى‌شود و براى مبارزه علاوه‌بر استفاده از ارقام مقاوم به سفیدک اسفناج مى‌توان از قارچ‌کش‌ها استفاده کرد.
مگس چغندر: 

در بعضى از سال‌ها روى اسفناج تخم‌گذارى مى‌کند و لاروهاى سفیدرنگ برگ‌ها را سوراخ مى‌کند به‌طورى که سوراخ‌ها و لکه‌هاى روشن به‌وجود مى‌آیند.

تناوب:

چگونگى قرار گرفتن اسفناج در برنامه تناوب تابع دو عامل مهم یکى طول روز و دیگرى دوره رشد کوتاه آن مى‌باشد. البته این اصل مهم را نباید فراموش کرد که اسفناج بعد از خودش و بعد از گیاهان خانواده chenopodiacea مانند چغندربرگى و یا چغندرلبوئى نباید کاشته شود، زیرا باعث انتشار امراض ویروسى خواهد شد، بنابراین در تناوب به‌صورت‌هاى زیر کاشته مى‌شود:
- کاشت بهاره بعد از شخم پائیزه.
- کاشت پائیزه بعد از کلم، سیب‌زمینى و یا گندم، البته بعد از حبوبات نیز نتیجه خوب خواهد داد، دوره تناوب براى اسفناج هر ۴ سال یک‌بار در نظر گرفته مى‌شود. 

انشاءالله از این بخش به خوبی است فاده کرده باشید 

گیاهی برای درمان کم خونی و موثر در لاغری

گیاهی برای درمان کم خونی و موثر در لاغری

خبرگزاری آریا- اسفناج منبع غنی ویتامین‌هایC،B، A و آهن و پتاسیم است.طبیعت آن خنک و برای پایین آوردن تب مفید است.بیمارانی که به بیماری ورم روده کوچک مبتلا هستند،می‌توانند برای درمان از برگ‌های سبز اسفناج استفاده کنند.   اسفناج ملین و ضد یبوست است و کسانی هم که از چاقی رنج می‌برند،می‌توانند برای لاغر شدن و کم کردن وزن از آن استفاده کنند.طب سنتی برای رفع سرفه‌های خشک،برگ اسفناج پخته شده را به همراه جو پوست کنده و روغن بادام توصیه می‌کند؛همچنین آش اسفناج با گشنیز برای سر دردهای ناشی از سوءهاضمه و اختلال دستگاه گوارشی مفید است.  خوردن اسفناج از ابتلا به سرطان پیشگیری می‌کند و به ویژه در پیشگیری از سرطان‌های روده بزرگ، معده،پروستات،حنجره و رحم موثر است.این گیاه خوش طعم که با آن می‌توان انواع غذاها را پخت،بهترین دارو برای کسانی است که به کم‌خونی مبتلا هستند.اسفناج مانند جارو روده بزرگ را تمیز می‌کند و ترشحات لوزالمعده را افزایش می‌دهد.این گیاه در تقویت اعصاب، رفع بیماری آسم و گرفتگی صدا معجزه می‌کند. زیان‌ها اسفناج به علت داشتن اگزالات برای بیماران مبتلا به ورم مفاصل و سنگ‌های کلیه و مثانه مناسب نیست. در ضمن کسانی که سرد مزاج هستند باید اسفناج را با ادویه گرم مانند زنجبیل و هل میل کنند .

این گیاه روده تان را جارو میکند!

این گیاه روده تان را جارو میکند!

اسفناج از نظر داشتن ویتامین B 3 بسیار غنی است، بنابری این داروی مهمی برای برطرف کردن بیماری پلاگرا است به گزارش بلاغ، دکتر نصیر دهقان پزشک و پژوهشگر طب سنتی گفت:پلاگرا یک نوع بیماری است که به علت کمبود ویتامین B 3 در بدن تولید می‌شود و نشانه‌های آن ضعف بدن، تشنج، اختلال در دستگاه هاضمه و به وجود آمدن لکه‌های قرمز روی بدن است.  ضمناً در اسفناج مقدار زیادی آهن، ید، لسیتین، کلروفیل، کارتن، اسید اگزالیک و اسید ارسنیک وجود دارد.     خواص طبی اسفناج  برگ اسفناج از نظر طب قدیم ایران، کمی سرد و تر است و برخی عقیده دارند که متعادل است، یعنی نه سرد و نه گرم است.  •برگ اسفناج منبع غنی ویتامین C , B 3 , A و آهن و پتاسیم می‌باشد.  •بدن را قلیایی می‌کند.  •خنک کننده است و برای پایین آوردن تب مفید است.  •ورم روده‌ی کوچک را رفع می‌کند.  • برای ورم ریه مفید است.  • ملین است و یبوست را برطرف می‌کند.  • برای لاغر شدن و وزن کم کردن مفید است.  • اسفناج به دلیل داشتن ماده‌ای به نام اسپیناسین، هضم غذا را تسریع می‌کند. این ماده باعث تحریک معده و ازدیاد ترشحات آن می‌شود.  •خوردن اسفناج در رفع تشنگی مؤثر است.  • برای از بین بردن ورم و دردگلو مفید است.  • برای رفع سرفه‌های خشک، برگ اسفناج را با جو پوست کنده و روغن بادام بپزید و بخورید.  • آش اسفناج با گشنیز برای سردردهایی که ناشی از سوءهاضمه و اختلال دستگاه گوارشی است، مفید می‌باشد.  •اگر آش اسفناج را با آب لیمو و سماق و یا آب غوره بخورید، سردردهای ناشی از اختلال کیسه‌ی صفرا را برطرف می‌کند.  •خوردن اسفناج از سرطان جلوگیری می‌کند، مخصوصاً در افرادی که مشروبات الکی و سیگار مصرف می‌کنند.  وی افزود:تحقیقات دانشمندان نشان داده است که اسفناج در پیشگیری از سرطان روده‌ی بزرگ، معده، پروستات، حنجره و رحم مؤثر است.  •  اسفناج کلسترول خون را پایین می‌آورد.  •بهترین دارو برای کسانی است که مبتلا به کم خونی هستند.  •اسفناج مانند جارو، رودۀ بزرگ را تمیز می‌کند.  • ترشحات لوزالمعده را افزایش می‌دهد.  • اسفناج سبزی مفیدی برای تقویت اعصاب است.  • اسفناج پخته برای رفع بیماری آسم و گرفتگی صدا بسیار مؤثر است.  • رماتیسم و نقرس را درمان می‌کند.  •برای زیاد کردن شیر در مادران شیرده مؤثر است.  •سابقاً نوعی شربت از اسفناج تهیه می‌شد که در معالجه‌ی خونریزی‌هاو کم خونی از آن استفاده می‌کردند.  • تخم اسفناج ملین و خنک کننده است.  •تخم اسفناج برای برطرف کردن ورم کبد و یرقان مفید است.  •اسفناج تعداد گلبول‌های قرمز خون را افزایش می‌دهد.  •اسفناج چون دارای کلروفیل است، عضلات روده را تحریک و آسان می‌کند.  دهقان در خصوص مضرات اسفناج تصریح کرد: اسفناج به علت داشتن اگزالات، برای بیماران مبتلا به ورم مفاصل و سنگ‌های کلیه و مثانه مناسب نیست. ضمناً آنهایی که سرد مزاج هستند، باید اسفناج را با ادویه‌‌ی گرم، نظیر زنجبیل و هل میل نمایند.

اسفناج

اسفناج:

نوع بهارة آن دارای بذر خاردار گوشه دار تیز و به اسفناج انگلیسی معروف است و در اوایل بهار کاشته میشود و نوع دیگر که به هلندی معروف است دارای بذرگرد کروی است و خاک بسیار غنی میخواهد و در پاییز کاشته میشود. اسفناج چون مواد زیادی از خاک می گیرد لذا خاک مزرعه باید بسیار غنی و پرقوت باشد و باید کود کافی داده شود. گیاه اسفناج در مقابل خشکی و حرارت زیاد محیط عاجز است و نامتحمل لذا معمول است که بیشتر اسفناج را در پاییز می کارند یعنی از تخم اسفناج پاییزه استفاده می شود، زیرا در این صورت کمی رطوبت خاک دیگر مسأله ای نیست. بلکه باید خاک مزرعه زهکش دار باشد که رطوبت باید زمستان لطمه ای به گیاه نزند و اگر در مواردی از اسفناج تابستانه استفاده می شود باید بذر را در زمین سایه دار تازه و مرطوب کاشت و خیلی سنگین مرتباً آبیاری کرد که خشکی به گیاه لطمه نزند. در ایران اسفناج بهاره را از اسفند تا خرداد می توان کاشت و بی درنگ هر 30-15 روز کشت را در قطعات مختلفه انجام داد تا مرتباً برگ تازه اسفناج برای برداشت در مزرعه آماده باشد. اسفناج پاییزه را معمولاً در ماههای مرداد تا آبان و اغلب پس از برداشت گندم می کارند و برگ دادن آن از اوائل آذر شروع میشود و تا فروردین ادامه خواهد داشت

ترکیبات شیمیایی

از نظر ترکیبات شیمیایی در برگ اسفناج مقدار قابل ملاحظه ای ویتامین PP یا نیکوتین آمید وجود دارد (ویتامین PP که نیاسین نیز گفته می شود از گروه ویتامین های B است).

بنابراین داروی شفابخش برای بیماری پلاگر است، یعنی آنتی پلاگروز خوبی است. پلاگرا بیماری است که در اثر فقر یا کمی اسیدنیکوتی نیک یا نیاسین در بدن انسان عارض می شود و به صورت ضعف، تشنج، اختلال گوارش و ایجاد لکه های قرمزی روی پوست بدن ظاهر می گردد. به علاوه در اسفناج ید لسیتین و کلروفیل و کاروتن وجود دارد. در برگ های اسفناج در حدود 009/0 میلی گرم در هر یک صد گرم برگ ارسنیک وجود دارد و همچنین 31/0 درصد اکسالیک اسید و مقداری ساپونین در آن یافت می شود. بارانهای ممتد مقدار ساپونین اسفناج را کاهش می دهد. در گیاه تازه، مقدار اسید اکسالیک بیشتر است. در اسفناج تازه 934/0 درصد و در گیاه خشک اسفناج در حدود 2/8 درصد اسید اکسالیک وجود دارد و با توجه به این که اسفناج تازه در حدود 90 درصد آب دارد، زیاد بودن مقدار اسید اکسالیک در گیاه تازه روشن می شود.

در تخم جوانه زدن اسفناج و در جوانه های آن مقداری آنزیم های جنتیوبیاز و سلوبیاز و لیکناز یافت میشود در اسفناج ماده ای به نام اسپیناسین وجود دارد که ترشحات مربوط به هاضمه را تحریک می کند و به علاوه دارای فولیک اسید و اسید فسفوریک و مواد معدنی کلسیم و آهن و فسفر است

در هر یک صد گرم برگ اسفناج خام مواد زیر وجود دارد:

آب 90 گرم، پروتئین 3 گرم، چربی 3/0 گرم، هیدرات های کربن 5/3 گرم، خاکستر 5/1 گرم، کلسیم 93 میلیگرم، فسفر 51 میلی گرم، آهن 1/3 میلی گرم، سدیم 71 میلی گرم، پتاسیم 470 میلی گرم، ویتامین A8100 واحد بینالمللی، تیامین 1/0 میلی گرم، رایبوفلاوین 2/0 میلی گرم، نیاسین 6/0 میلی گرم و ویتامین C 51 میلی گرم به طوری که ملاحظه می شود اسفناج از نظر ویتامین A ، B ، C و مقدار آهن غنی است.

خواص ـ کاربرد

طبق نظر حکمای طب سنتی اسفناج از نظر طبیعت کمی سرد و تر و تا حدی می توان گفت که نه سرد است و نه گرم، بلکه معتدل است. برگ آن خنککننده است و برای کاهش تب و ورم ریه و رودة کوچک نافع است. تخم آن ملین، خنک کننده و برای ورم کبد و یرقان مفید است.

اگر برگ اسفناج با جو پوست کنده و به اصطلا جو سفید و روغن بادام شیرین پخته شود، برای سرفههای خشک و تب های گرم اشخاص گرم مزاج مفید است و اما در مورد سرد مزاجان توصیه این است که اسفناج پخته با گوشت پرندة چاق و چرب و برنج و ادویه نظیر زنجبیل و هل و دارچین خورده شود.

اسفناج رفع تشنگی می نماید و سریع الهضم تر از سایر سبزی هاست و برای درد گلو و ورم ملاز یا ورم لهات (گوشت پاره ای که از وسط انتهای کام آویخته است و آن را اوولا نامند) نافع است و آب تخم آن برای درد ناحیة قلب و درد احشا (اعضای داخل شکم) مفید است. عصارة آن با شکر برای یرقان و سنگ مثانه و اشکال در ترشح ادرار و سوزش مجرای ادرار و درد کمر و سوزاندن اخلاط صفراوی مؤثر و نافع است. ضماد پختة آن برای ورمهای گرم و بیماری شاش بند که از حرارت باشد و ضماد آن برای ورمهای حاصل از گزش زنبور و سرباز کردن دمل مفید است. مقدار مصرف عصارة اسفناج 10 گرم است. اسفناج چون دارای اکسالات است برای بیماران مبتلا به ورم مفاصل و سنگ های صفراوی مناسب نیست.

در چین و مناطق خاور از اسفناج به عنوان بادشکن ] روا[ و ملین ] ایچیمورا[ استفاده می شود و مادة اسپنیاسین ترشحات مربوط به هاضمه را تحریک می کند ]کاربون و کیمورا [.

غذاهای اسفناج به منزلهً دارو آش اسفناج که گشنیز تازه در آن ریخته شده باشد برای سردردهایی که حادث از اختلال گوارشی و سوء مزاج باشد مفید است و اگر با آب لیمو یا آب سماق یا آب غوره ترش شود برای سردردهای ناشی از اختلالات صفراوی خیلی مفید است. اسفناج پخته که در کره گاو یا روغن بادام سرخ شد باشد نیز برای سردردهای حاصله از اختلالات صفراوی خوب است. برای اشخاص مبتلا به سرسامهای صفراوی پس از 3 روز پرهیز غذایی از شروع بیماری خوردن اسفناج که با آب پخته و با روغن بادام شیرین آغشته شده باشد نافع است. همچنین برای بیماران مبتلا به سرسام صفراوی اسفناج پخته با کمی شکر و سرکه و یا آلو و یا تمر هند که ترش شود، بسیار مفید است. اگر آش اسفناج با ماش پوست گرفته و جو سفید پوست گرفته و روغن بادام شیرین و شیرهً تخم خشخاش پخته شود برای سر سامهای سوداوی بسیار مفید است. در مورد اشخاصی که از بی خوابی رنج می برند اسفناج را با کدو و برگ کاهو و یک دو برگ خشخاش با گوشت مرغ چاق یا گوشت بز غالهُ پخته و کمی شیرهُ تخم خشخاش وشیرهُ بادام شیرین یا کرهُ گاو مخلوط کرده میل کنند، برای بی خوابی حاصل از خشکی دماغ مفید است.

اگر اسفناج را در آب پخته با روغن بادام شیرین یا کره گاو و گوشت بره پخته بخورند برای مالیخولیا مفید است. اگر مالیخولیا ناشی از گرفتگی های کبد باشد اسفناج را به تنهایی و یا با کرفس پخته و بخورند و یا آب اسفناج را گرفته و بیاشامند خیلی مفید است. اگر اسفناج را با جو سفید و ماش بی پوست پخته بخورند برای اوایل ابتلای به ذات الجنب و بیماری های سینه و ریه وسرفه نافع است.

اگر اسفناج را با آب پختخ با کرهُ گاو یا روغن بادام شیرین سرخ کرده ومیل نمایند، غذای بسیار مناسبی برای اشخاص مبتلا به جنون و قطرب [ نوعی مالیخولیا که مبتلایان به آن از مردم گریزانند و در گوشه ای منزوی می نشینند ] و مانیای حادث از سودای صفراوی که با حرارت شدید می باشد، مفید است.

اسفناج پختهُ ساده را اگر با روغن بادام شیرین آغشته ومیل کنند برا ی تشنجهای ناشی از یبوست مفید است.

نظری به تحقیقات علمی جدید در مورد خواص درمانی اسفناج اسفناج طبق نظر اغلب دانشمندان یکی از گیاهانی است که ظرفیت ضد سرطانی آن خیلی بالا و برای پیشگیری ابتلای به سرطان به سلطان گیاهان معروف است. بنابراین اشخاصی که سالها اعتیاد به سیگار و دخانیات داشته اند از نظر این خاصیت باید به خوردن اسفناج توجه خاص مبذول دارند. اسفناج که از سبزیهای دارای رنگ سبز تیره است، همراه با هویج درصدر لیست خوراکی های ضد سرطان جای دارد و طبق تحقیقات دانشمندان در کاهش نرخ ابتلای به سرطان موُثر است، بخصوص در پیشگیری سرطان کولون، سرطان رکتوم، سرطان معده، سرطان پروستات و سرطان حنجره و حلق و سرطان مخاط رحم و سرطان گردن و سرطان مری و به ویژه سرطان ریه نقش والایی دارد. مطالعات علمی نشان می دهد اشخاصی ک در حد بسیار کم و بندرت از سبزیجات به رنگ سبز تیره ک دارای مقدار زیادی ماده معروف کاروتنوئید [1][1] هستند و در این گروه اسفناج در صدر آنها قرار دارد، دو برابر بیشتر از سایرین در معرض خطر ابتلای به سرطان هستند. و در عین حال تحقیقات علمی نشان می دهد اشخاصی که هر روز یک خوراک اسفناجی می خوردند حتی معتادین به دخانیات خیلی کمتر از دیگران در معرض این خطر قرار دارند. در هر ده مورد از یازده تحقیق علمی که در مورد سرطان ریه به عمل آمده است حقایق فوق تاُیید شده است. از جمله تحقیقاتی که توسط دکتر ریشارد شکل [2][2] که از نسج شناسان دانشگاه تکزاس است، به عمل آمده نشان می دهد که خوراکی های دارای مادهُ کاروتن به طور موُثری درنجات معتادان به دخانیات می دهد از سرطان دخیل است. دانشمند دیگری از محققان دانشگاه جان هاپکینز [3][3] در تحقیقات خود نشان می دهد اشخاصی که مقداربتا کاروتن خون آنها زیاد است در مقابل ابتلای به سرطان بسیارمقاوم تر از سایرین هستند. در آزمایش دیگری که بتازگی محققان در امریکا انجام داده اند، اسفناج را از نظر مواد شیمیایی موجود در آن تجزیه کرده اند، مقدار کاروتنوئید در اسفناج خام 36 میلی گرم در هر 100 میلی گرم ـ می باشد

در حالیککه در هویج خام در هر 100 گرم دارای 14 میلی گرم مواد کاروتنوئید است با این تفاوت که در هویج قسمت عمده بتاکاروتن است. با این که مادهُ بتا کاروتن ماده قطعی موُثر ضد سرطان است ولی با این حال مواد کاروتنوئید موجود در اسفناج عملاً نقش بسیار موُثری در این ماجرا دارند به علاوه اسفناج دارای مقدار زیادی کلروفیل [4][4] است که آن هم ازمواد دارای ظرفیت بالای ضد سرطان است.

عده ای از دانشمندان دلیل ضد سرطان بودن کلروفیل را به سبب خاصیت آن در متوقف کردن یا به هر حال کند کردن موتاسیونهای سلولی می دانند که از این طریق از شروع سرطانی شدن سلولها جلوگیری می شود. در یک مطالعهُ علمی که دانشمندان در ایتالیا بعمل آورده اند، مشاهد شده است که اسفناج قدرت چشم گیری در سد کردن و متوقف نمودن پیشروی یکی از مقتدرترین عوامل سرطانزا به نام نیتروزامین [1][5] بین چند خوراک نظیر هویج، گل کلم، کاهو، تمشک، عصارهُ اسفناج خام از همه در امر مقابله با نیتروزامین قدرت بیشتری نشان داده است.

دانشمندان ژاپنی در سال 1969 نتیجهُ تحقیقاتی را انتشار دادند که در آن آمده است اسفناج در کاهش کلسترول خون در جانوران اثری زیادی نشان داده و در مطالعات دیگری متعاقب آن دریافتند که برگ اسفناج موجب تسریع تبدیل کلسترول به کوپروستانول [5][6] در بدن می شود که بعداً این ماده دفع خواهد شد.

البته توجه شود مصرف اسفناج در رژیم غذایی برای بهره گیری از خواص فوق و سایر خواص آن برای هر شخص مستلزم مشاوره با پزشک و کارشناس گیاه درمانی است. زیرا ممکن است برای عده ای خوردن اسفناج به علل خاص فیزیولوژیکی معارض با برخی اختلالات جسمی آنها باشد.