باقلا

باقلا با نام علمی Vicia faba گیاهی از خانواده بقولات می‌باشد.باقلا گیاه یک ساله دارای ساقه صاف ,عمودی و سفت و بدون پیچک می باشد.باقلا یک گیاه اصلاح کننده خاک  در ابتدا به دلیل افزایش مقدار ازت بجا مانده از این گیاه لگوم مورد توجه می باشد.این گیاه زراعی در آب و هوای خنک ماه های زمستان و بهار  مناطق گرمسیری رشد خوبی دارد و به بارندگی معتدل (یا آبیاری ) پاسخ می دهد.

گیاه شناسی باقلا:

گیاهی است علفی یکساله، دارای ساقه شیار دار و به ارتفاع 30 تا 80 سانتی متر برگهای آن مرکب از 2 تا 6 برگچه درشت و عاری از پیچک است. گلهای درشت و سفید یا گلی رنگ آن لکه های سیاه رنگ داشته به تعداد 2 تا 5 تائی در کنار هم ظاهر می شوند. میوه اش نیام پوشیده از کرک ، متورم ، ضخیم به طول 10 تا 20 سانتی متر و دارای برجستگی های محسوس در محل دانه ها است. باقلا گیاهی کوتاه عمر، مقاوم به خشکی و پرشاخ و برگ است و محصول آن طی 3-2 ماه می رسد. منشأ و موطن باقلا منطقه مدیترانه، جنوب غربی آسیا و احتمالاً اطراف دریای خزر می باشد. این گیاه سابقه کشت طولانی دارد.یونانیان و رومیان قدیم و همچنین مصریان آنرا کشت می کردند در 2800 سال قبلی از میلاد مسیح به چین شناسانده شده است باقلا به حالت وحشی دیده نشده و بنظر می رسد که از Vicia narbonensis L. منشأ گرفته باشد.

باقلا محصول فصل خنک است و سرمای تا منهای 5 درجه سانتی گراد را تحمل می کند گیاهان جوان حتی در سرمای کمتر از منهای 5 درجه سانتی گراد نیز مقاومت می کنند گرمای زیاد باعث کاهش گل و میوه می شود. دمای مناسب در طول فصل رشد آن بین 15 تا 18 درجه سانتی گراد است رشد ونمو و تشکیل میوه در گیاه منوط به دمای پائین همراه با رطوبت نسبی زیاد هوا است. باقلا سبز گیاهی نسبتاً نسبتاً روز بلند است.

آماده سازی زمین برای کشت باقلا:

گیاه زراعی باقلا خاک های داری حاصلخیزی متوسط تا خوب ,زهکشی بسیار خوب و بافت متوسط را ترجیح می دهد.مقاومت این گیاه به شوری متوسط است , که صفت مطلوب در بیشتر مناطقی که بارندگی محدود دارند.

زمینهای نیمه سنگین و با رطوبت کافی نسبت به زمینهای شنی برای کاشت باقلا ارجعیت دارند. احتیاج این گیاه به آب زیاد است. کودحیوانی برای باقلا مناسب است و نسبت به نوع زمین و نوع تناوب حدود 20 تا 30 تن در هکتار توصیه شده است حدود 100 کیلوگرم ازت،‌ 80 کیلوگرم فسفات و 200 کیلوگرم کود پتاسه در هر هکتار مواد غذایی این گیاه را تامین می کنند مصرف آهک باقلا تعادل زیاد است. به علت قدرت تطابق با بسیاری از خاکها و تطابق سریع به انواع خاک از آن به عنوان کود سبز استفاده میشود.

فاصله دو بوته 10 تا 15 سانتی متر و فاصله ردیف 50 تا 70 سانتی متر و عمق کاشت 5 تا 8 سانتی متر می باشد.

کاشت باقلا:

باقلا به صورت ردیفی کاشته می شود. آنرا در ردیفهایی که 50 تا 70 سانتی متر از یکدیگر فاصله دارند می کارند فاصله دو بوته آن 10 تا 15 سانتی متر می باشد بذورآن در عمق 5 تا 8 سانتی متر خاک کاشته می شود. در مناطق سردسیری در بهار کشت می شود ولی در مناطق گرمسیری مانند خوزستان در پائیز و زمستان به کشت آن اقدام می گردد مدت زمان لازم برای کاشت تا برداشت آن حدود 120 تا 150 روز می باشد.

باقلا را نبایستی بعد از هر نوع  لوبیا های دیگر در تناوب قرار گیرد, اما سازگاری بسیار خوب در قبل یا بعد از کشت غلات دارد.این چنین تناوب به کنترل نماتد ها و بیماری ها کمک می کند و موجب کاهش علف های هرز می شود و برای کشت غله بعدی ازت فراهم می کند.

داشت باقلا:

برای مراقبت باقلا معمولاً یک تا دو هفته وجین لازم است و در مرحله تشکیل غلاف کود ازته را به صورت سرک به گیاه می دهند آفات باقلا متعدد است و مهمترین آنها شته سیاه باقلا (Doralis faba) و گاهی اوقات هم سوسک باقلا است که با آفت کش مبارزه می شود بیماری باقلد عبارتند از‌: زنگ باقلا (Uromyces faba )بیماری لکه سیاه برگ باقلا، بیماری لکه قهوه‌ای برگ و غلاف (Botrytis faba, Alternaria sp.) بیماری ویروسی نیز بعضی اوقات مشاهده میشود که اغلب از انواع مختلف موزائیک هستند.

کنترل علف هرز برای تولید بیشتر ضروری می باشد.حذف علف های هرز در مراحل اولیه رویش باقلا قبل از خسارت زدن به سیستم ریشه در اثر رقابت مهم می باشد.از علفکش های محتلف جهت کنترل علف های هرز در مراحل قبل و بعد از کاشت وسبز شدن باقلا استفاده می شود.

تعدادی از بیماری های گیاهی و آفات ممکن است سبب خسارت وسیع در زراعت باقلا گردد.

به طور کلی تولید باقلا به کود های ازته نیازی ندارد ,بهر حال کاربرد بین 10 تا 30 کیلوگرم ازت درهکتار به عنوان ازت آغازگر  گاهی به کار می رود. باقلا به کود های فسفاته واکنش نشان می دهد اگر به طور موثر در خاک قرار داده شوند.هنگام پخش کود فسفاته یا اختلاط آن با سطح خاک  واکنش کمی در باقلا مشاهده می شود. موثر ترین روش کاربرد فسفات قراردادن آن به صورت نواری زیر و حدود 7 سانتیمتری به طرف ردیف قبل از کاشت  می باشد.کود های دامی را نیز به همین طریف در خاک قرار می دهند. روش موثر قرار دادن کود یا کود حیوانی در شیار کم عمق , پوشاندن آن با 5سانتیمتر خاک ,قراردادن بذر , وسپس پوشاندن بذز با 3تا5 سانتیمتر خاک می باشد.به طور کلی در مناطقی که  آزمون خاک یا آزمایش های تعیین نیازی کودی وجود ندارد , مصرف کود فسفات به صورت P₂O₅   به مقدار 50تا100 کیلوگرم در هکتار توصیه می شود . کود پتاسه نیز به مقدار 25تا50 کیلوگرم  K₂O مصرف می شود.

برداشت باقلا:

برداشت باقلد سطوح کوچک با دست انجام می گیرد. باید توجه داشت که زمان برداشت موقعی است که دانه ها هنوز شیری هستند در زارعت سطوح بزرگ با ماشین برداشت انجام می شود که در ابتدا ساقه ها را از نزدیکی سطح خاک قطع نموده و سپس ساقه ها را همراه با غلاف به صورت دسته های بزرگ و عمودی در سطح مزرعه برای چند روزی قرار می دهند تا درمجاورت آفتاب خشک گردد و آن وقت با دستگاه دانه جدا کن (خرمنکوب) دانه را از ساقه و غلاف جدا می کنند مقدار محصول نسبت به نوع زمین و عوامل دیگر زراعی حدود 6 تن در هکتار است.

باقلا در غالب نواحی مانند شمال ایران پرورش می یابد.

نکاتی در مورد زراعت باقلا

•آیا میدانید یک هکتار زراعت باقلا منجر به افزایش 100-60 کیلوگرم ازت به خاک می شود ؟
•باقلا حاوی 43-30 درصد پروتئین شامل اسیدهای آمینه لیزین ، متیونین ،آرژنین و ... می باشد .
•آیا میدانید امکان کشت باقلا در ارتفاعات استان نیز بصورت بهاره وجود دارد ؟
•گیاه باقلا تا 4 درجه زیر صفر را تحمل می کند .
•آیا می دانید میزان بذر مصرفی در کشت ردیفی باقلا به 90-80 کیلوگرم در هکتار کاهش می یابد ؟
•آیا می دانید مبارزه با علفهای هرز در کشت ردیفی از سهولت بیشتری برخوردار است ؟
•بدلیل تثبیت ازت در ریشه های باقلا ، این گیاه نسبت به سایر گیاهان پاییزه غیر از خانواده حبوبات به کود ازته کمتری نیاز دارد .
•کشاورزان عزیز سعی کنید باقلا را قبل از فرارسیدن سرمای زمستان کشت نمایید .
•آیا می دانید استفاده بیش از حد از کودهای فسفاته خصوصاً کود های فسفاته کلسیم دار منجر به دیر پزی در باقلا خواهد شد ؟
•با استفاده از بذور اصلاح شده نظیر رقم برکت می توانید میزان عملکرد باقلا را تا یک تن در هکتار افزایش دهید .
•به منظور حفاظت از خاک ، با کمترین عملیات خاکورزی اقدام به کشت نمایید .
•استفاده از گاو آهن قلمی در بسیاری از مناطق می تواند جایگزین مناسبی برای گاو آهن های برگر داندار باشد .
•از انجا که بذور حبوبات نسبت به برخی سموم حساس می باشند به منظور ضد عفونی بذر باقلا حتماً با کارشناسان مجرب مشورت نمایید .
•آیا می دانید کشت حبوباتی مانند باقلا در چرخه تناوب مزارع گندم وجو سبب افزایش حاصلخیزی خاک خواهد شد ؟
•آیا می دانید با کشت باقلا فرصت بیشتری برای کشت بهاره خواهید داشت ؟
•کشت باقلا در زمین هایی که سطح آب درآنها بالا ست بدون عملیات زهکشی توصیه نمی شود.
•آبیاری بیش از حد مزارع باقلا سبب افت محصول می شود .
•برگرداندن و زیرخاک بردن بقایای باقلا پس از برداشت کمک مؤثری به افزایش حاصلخیزی خاک خواهد بود .
•آیا می دانید افزودن بقایای باقلا به خاک موجب حفاظت و تأمین مواد و فعالیتهای بیولوژیک درخاک شده و منجر به کاهش جمعیت آفات ، بیماریها و علفهای هرز خواهد شد ؟
•بقایای باقلا در خاک موجب تأمین مواد آلی ، افزایش ازت ، افزایش تهویه و نفوذپذیری خاک ، جلوگیری از فشردگی خاک ، افزایش ظرفیت نگهداری آب در خاک و کاهش فرسایش آبی و بادی می شود .
•آیا می دانید کشت باقلا موجب کاهش مصرف کودهای ازته در زراعت بعدی می شود ؟
•تاریخ کاشت باقلا را طوری تنظیم نمایید که در زمان گلدهی به گرمای زیاد برخورد نکند ، زیرا سبب ریزش گل و عدم تشکیل دانه در غلاف خواهد شد . 

ترکیبات شیمیایی:

در صد گرم دانه باقلا سبز و خام مواد زیر موجود است :
آب: 72 گرم
پروتئین: 8/4 گرم 
مواد چرب: 0/4 گرم 
نشاسته : 15/8 گرم 
کلسیم: 28 میلی گرم 
فسفر: 155 میلی گرم
آهن: 2/2 میلی گرم
سدیم: 40 میلی گرم
پتاسیم: 470 میلی گرم
ویتامین آ: 220 میلی گرم
ویتامین ب 1: 0/3 میلی گرم
ویتامین ب 2 : 0/18 میلی گرم
ویتامین ب 3 : 1/5 میلی گرم
ویتامین ث: 30 میلی گرم
ارسنیک: 0/02 میلی گرم
ضمنا باقلا دارای ماده ای بنام فیتین Phytine می باشد که بسیار مغذی است و تقویت کننده بدن است . این ماده کلسیم بدن را تامین می کند باقلا غذای خوبی است برای دوران نقاهت .

خواص و اثرات باقلا

باقلا حاوی ویتامین های آ.ب.ث و املاح مفیدی از جمله آهک، فسفر، آهن و غیره می باشد. به همین علت در گروه خوراکی های خون ساز قرار دارد و مغز قلم استخوان ها را نیز تقویت می کند. برای افرادی که دوره نقاهت را به سر می برند، باقلا اثری نیروبخش دارد و در مبتلایان به برونشیت ایجاد خلط می کند، ضمنا باقلا کلیه ها را تقویت کرده و به ریه ها نیرو بخشیده و سلول های مغز استخوان را فعال می سازد. این خوراکی زود هضم بوده و به سرعت از معده می گذرد و با خود فضولات را نیز به سهولت دفع می کند، ضمنا سینه و ریه را پاک و تقویت و سرفه های خشک را درمان می کند. برای درمان رماتیسم، سیاتیک، نقرس و درد مفاصل توصیه شده است که در حدود ۳۰ الی ۶۰ گرم از گل باقلا را در یک لیتر آب جوشانده و بعد از صافی گذرانده و در فواصل غذا یک فنجان از آن را نوش جان نمایید.
به افرادی که از میگرن رنج می کشند، سفارش گردیده است که ۲۵ الی ۳۰ گرم از گل باقلا را جوشانده و در فواصل غذا یک فنجان بنوشند. توصیه می شود هرگز آب پخته باقلا را دور نریزید و آن را به همراه باقلا بنوشید. زیرا گلو را نرم کرده و از تولید سنگ جلوگیری می کند و گرفتگی معده را نیز برطرف می کند. افراط در خوردن باقلا باعث نفخ و سنگینی معده شده و موجب کندی ذهن می شود. 
البته اگر با آب آن خورده شود عوارض آن کمتر خواهد بود. خوردن باقلا همراه ماست، موجب دل پیچه می گردد و اگر به طور تازه زیاد مصرف شود باعث تاول دهان می شود. بعضی افراد به باقلای تازه حساسیت داشته و مبتلا به بیماری فاویسم می شوند. علامت این بیماری زرد شدن رنگ پوست بدن و احساس خستگی و سستی در اعصاب، پیدا شدن خون در ادرار، سردرد و استفراغ است. 
در این عارضه خون بدن کم می شود و درمان آن معمولا تزریق خون و سرم های غذایی است. بهترین راه برای جلوگیری از ابتلا شدن به این بیماری دو لپه کردن باقلا و جوشاندن آن در آب و دور ریختن آب آن است و همچنین پختن آن در روغن و افزودن ادویه ای مانند آویشن، دارچین، فلفل، میخک و از همه مهمتر گلپر می باشد. افرادی که به بیماری هایی نظیر، کلسترول، تصلب شرائین، ضعف حافظه، آترومی، افسردگی، اسیداوریک، سردرد، میگرن، نفخ دل درد، مالیخولیا، سنگ اورات، خارش پوستی، فشار خون، صرع، بادفتق، احتقان و یبوست مبتلا می باشند نباید در خوردن باقلا زیاده روی کنند.

خواص داروئی:

باقلا از نظر طب قدیم ایران سرد و تر است و گل آن گرم می باشد 
1)دم کرده گل باقلا ضد تشنج و ادرار آور است .
2)دم کرده گل باقلا سنگ کلیه را دفع می کند و برای قولنج های کلیوی مفید است.
3)جوشانده باقلا برای ورم مثانه مفید است.
4)جوشانده باقلا اثر خوبی در رفع رماتیسم درد .
5)از جوشانده باقلا برای درمان نقرس استفاده کنید.
7)باقلا را اگر با آب سرکه و آب بپزید و با پوست بخورید اسهال مزمن را درمان می کند.
8)برای رفع گرفتگی صدا در باقلا را با روغن بادام و قند مخلوط کنید و بخورید .
9) برای رفع کوفتگی و روم پستان ، در باقلا را با آب جو مخلوط کرده و با سرکه و نعناع بپزید و ضمادی را که بدست می آید روی ورم و کوفتگی قرار دهید . 
10)ضماد در باقلا را با شنبلیله و عسل برای نرم کردن دمل و ورم بناگوش و زیر چشم مفید است.
11)جوشانده باقلا شکم روشهای مزمن را برطرف می کند.
12)ضماد باقلا جوش و کورک را می رساند و چرک را خارج می کند.
13)برای درمان تکرر ادرار از جوشانده ریشه باقلا استفاده کنید.
14)جوشانده سر شاخه های باقلا مستی مشروبات الکلی را برطرف می کند.
15)برای رفع التهاب و درد نوک انگشتان و ناخن باید یک مشت برگ باقلا را با نیم لیتر آب جوشانید و بگذارید کمی سرد شود و انگشتان خود را بمدت دو ساعت در آن قرار دهید تا برطرف شود.
16)نان خوشمزه بمقدر 2% در باقلا بآن اضافه کنید.

مضرات

باقلا در بعضی از اشخاص تولید نفخ و سنگینی سر و معده می‌کند. برای جلوگیری از این عوارض باید ابتدا باقلا را پوست کنده و بجوشانید و آب آنرا دور بریزید. سپس بان مقدری آب اضافه کرده و بعد از پختن با روغن بادام و ادویه گرم مانند دارچین و فلفل بخورید. مصرف باقلای تازه ممکن است تولید مسمومیت و حساسیت شدید بکند که گاهی موجب مرگ می‌شود بنابراین باید در خوردن باقلای تازه و خام احتیاط کنید.