کشت زعفران

زعفران از جمله گیاهانی است که ازدیاد آن از طریق پیاز ( کُرم ) صورت می گیرد. به لحاظ این که پس از کاشت اولیه مدت 7 – 10 سال متوالی محصول می دهد، مرحله کشت زعفران منحصراً در سال اول انجام می گیرد و طی سال های بعد تنها عملیات مربوط به مراحل داشت و برداشت زعفران اجرا می شود.خاک مساعد معمولاًَ شنی رسی بعلاوه مقداری کود حیوانی (2 تا 3 هفته قبل از کاشت 25 تا 30 تن در هکتار) می باشد.

تکثیر زعفران: تکثیر زعفران از طریق ایجاد پیازچه های جدید که از پیاز مادر تولیــد می شود صورت می گیرد. پیاز زعفران در ماههای تابستان به صورت غیرفعال و راکد در زمین باقی می ماند و رشد دوباره خود را در حدود پایان تابستان شروع می نماید. بر طبق گزارشات موجود چندین نوع شناخته شده در کشورهای مختلف کشت می گردد.

برداشت زعفران: گل زعفران معمولاً در اواسط پاییز برداشت می شود و روش متداول برداشت آن دستی است. پس از نخستین آبیاری گیاه زعفران شروع به رشد می کند. در جنوب خراسان گلهای زعفران غالباً از اوائل آبان تا اوائل آذر ظاهر می شود و به محض پیداشدن اولین گلها در مزرعه، برداشت محصول آغاز می شود. زمان برداشت زعفران بستگی به شرایط محیطی و زراعی دارد. عملیات برداشت گل در یک مزرعه حداکثر 20 روز به طول می انجامد.
جابجایی و حمل و نقل زعفران: در هنگام جابجایی و حمل و نقل گل زعفران بایستی موارد زیر را رعایت نمود.

• جابجایی گل زعفران باید به گونه ای باشد که گل ها از صدمه مکانیکی و آلودگی های محیط حفظ شوند.
• از انباشتگی بیش از اندازه و فشرده شدن گل در هنگام جابجایی و ترابری جلوگیری شود.
• ظروف حمل گل باید به صورتی روی هم قرار گیرد تا از واردشدن صدمه مکانیکی به گل جلوگیری شود.
• در صورت طولانی بودن زمان حمل و نقل، جهت مصونیت گل در برابر نور و آلودگی ، از پوشش مناسب بر روی گلها استفاده شود.

جدا سازیجداسازی هرچه سریعتر زعفران در بهبود کیفیت محصول تولیدی موثر است و بهترین دما برای نگهداری کلاله ها در فاصله زمانی جداسازی تا خشک کردن، دمای یخچال می باشد.

خشک کردن: زعفران تازه را برای نگهداری طولانی تر باید خشک نمود. روش خشک کردن تعیین کننده کیفیت و ارزش نهایی زعفران می باشد. عطر خاص زعفران در هنگام خشک کردن در اثر هیدرولیزشدن ترکیبات پیکروکروسین ( عامل طعم زعفران ) و آزاد کردن سافرانال (عامل عطر زعفران) تولید می گردد.

• روش سنتی ایرانی، مستلزم خشک کردن زعفران در سایه و یا اتاق گرم و خشک برای حدود 8 تا 12 روز می باشد. در این روش امکان رشد و تکثیر میکروارگانیزم ها و افزایش آلودگی و همچنین کاهش قدرت رنگدهی در اثر فعالیت آنزیم ها، بدلیل طولانی بودن زمان خشک کردن، وجود دارد.
• روش اسپانیایی، زعفران بر روی الکی با شبکه توری ابریشمی و تحت دمای متوسطی حدود C° 50 - 60 برای مدت 30 تا 60 دقیقه حرارت غیر مستقیم قرار داده می شود. در این روش رنگ بیشتری نسبت بروش سنتی ایرانی و یا خشک کردن در هوای آزاد، ظاهر می شود و احتمال آلودگی قارچی محدود می گردد.

زعفران بصورتهای مختلفی دربازار ارائه می گردد:

• زعفران سرگل
• زعفران دسته
• زعفران پوشالی
• پودر زعفران

نگهداری زعفران: پس از خشک کردن و سرد نمودن، زعفران را داخل ظروف مناسب قرار می دهند. زعفران ممکن است در ظروف شیشه ای، پاکتهای پلی اتیلنی (L.D)، قوطی های پلی اتیلنی (H.D) و یا پاکتهای آلومینیومی لایه دار بسته بندی شود. زعفران باید پس از بسته بندی برای جلوگیری از فشرده شدن داخل کارتن قرار گیرد و هنگام ترابری در جعبه های چوبی یا فلزی گذاشته شود.