عدس

عدس گیاهی است که از قبل میلاد مسیح مورد استفاده قرار می گرفته است نام علمی عدس  Lens culinaris می باشد.عدس ﮔﯿﺎﻫﯽ اﺳﺖ ﻋﻠﻔﯽ، ﯾﮑﺴﺎﻟﻪ ﺑﺎ ﺳﺎﻗﻪ ﻫﺎی ﮐﻮﺗﺎه، ﺗﺎ ﺣﺪی ﻣﻨﺸﻌﺐ و ﺑﻪ رﻧﮓ ﺳﺒﺰ روﺷﻦ، ارﺗﻔﺎع آن ﺑﯿﻦ ۱۵ ﺗﺎ ۷۵ ﺳﺎﻧﺘﯽ ﻣﺘﺮ ﻣﺘﻐﯿﺮ اﺳﺖ. هندوستان بیشترین تولید و سطح زیر کشت عدس را دارد.واژه عدس ریشه و بنیاد فارسی داشته و از فارسی به زبان عربی داخل شده. این گیاه جزو حبوبات مناطق دیمی و کوهستانی می باشد.

تاریخچه کشت عدس

عدس از قدیمی ترین منابع غذایی گیاهی بشر است و عمر آن به قدمت تاریخ کشاورزی است. از عدس هم در قرآن (سوره بقره آیه ۶۱) و هم در انجیل نام برده شده است. وجود بقایای دانه های عدس در مقابر مصری به ۲۳۰۰ سال قبل از میلاد مسیح می رسد. کشت آن در مصر، جنوب اروپا و غرب آسیا در قدیم رواج داشته و از این مناطق بعداً به شمال اروپا، هندوستان، چین و بطرف غرب تا اتیوپی پراکنده گردیده است. کشورهای عمده تولید کننده عدس در دنیا عبارتند از هندوستان، ترکیه، سوریه، پاکستان، اسپانیا و بنگلادش. در ایران کشت عدس بیشتر به استانهای شمال غربی و غرب کشور اختصاص یافته است. منشاء عدس به نظر می رسد از کشورهای شرق مدیترانه مثل آسیای صغیر، یونان و مصر باشد که از آنجا به طرف هند گسترش یافته است. کشت آن بعداً در اروپا، آفریقا و آمریکا رواج یافته است.عدس ونژادهای مختلف آن درایران پرورش می یابند. به حالت نیمه وحشی نیز در نواحی مختلف دیده می شوند. کرمانشاه، همدان، لرستان، خرم آباد، کرمان، بم، فارس، بوشهر و میناب مهمترین مراکز تولید و پرورش عدس در ایران می باشند.

انواع و ارقام عدس

۱٫عدس رسمی که دانه آن گرد و سنبتا درشت است و رنگ آن سبز مایل به زرد است .

۲٫عدس ریز یا عدس قرمز که دانه های آن ریز و به رنگ قرمز می باشد .

انواع گونه های عدس شامل:
Lentils.orientalis,L.nigricans,L.ervoides,L.montbertii است.

آب و هوای مناسب کشت عدس

عدس در مناطقی که نخود کشت و کار می شود در نیمکره شمالی می تواند کشت گردد. عدس را می توان در هوای سرد و بدون آبیاری کشت نمود ولی به سرمای زیاد مقاوم نیست. عدس تا حدودی می تواند خشکی را تحمل کند ولی از رطوبت زیاد آسیب می بیند. بدین لحاظ آن را باید در خاکهای سبک تا متوسط که دارای تهویه مناسب هستند، کشت نمود. کاشت عدس در مناطق گرمسیر غرب آسیا و شمال آفریقا بصورت آبی و کشت دیر زمستانه (اواخر دی) انجام می گیرد ولی در ارتفاعات زیاد به دلیل حساسیت به سرما آن را حدود شهریور- مهر می کارند.

عدس گیاهی روز بلند است که بطول روشنایی ۱۴ ساعت یا بیشتر احتیاج دارد، واریته های روز خنثی نیز در بین آنها دیده می شود. عدس هائی که در شرایط روز کوتاهی کشت شوند رشد رویشی بیشتری خواهند داشت. نوسانات در طول روشنائی، درجه حرارت روز و شب می توانند روی فنولوژی و ساختمان گیاه، گلدهی، تشکیل غلاف و میزان محصول عدس اثر بگذارد.

عدس گیاه مخصوص مناطق معتدله سرد و نواحی خشک و گرم است، در ارتفاعات مناطق گرم تا ۲۰۰۰ متری کشت می شود. عدس برای رشد مناسب به رطوبت نسبی ۵۰ درصد، نور زیاد و درجه حرارت بین ۱۸ تا ۳۰ درجه سانتیگراد احتیاج دارد. عدس به سرمای زیاد و مناطق مرطوب حساس می باشد. در کشورهایی مثل لبنان، ایران، ایتالیا، اسپانیا و ترکیه دوره رشد رویشی عدس با افزایش تدریجی طول روز و درجه حرارت مصادف است.

جوانه زدن بذر با جذب رطوبت کافی سریعاً شروع می شود اما کاهش رطوبت بذر بعداً باعث از بین رفتن قوه جوانه زنی آن می گردد. نسبت جوانه زنی، سبز شدن و رشد گیاهچه عدس اساساً به درجه حرارت بستگی دارد. دمای مطلوب برای سبز شدن بذر بین ۱۵-۲۵ درجه سانتیگراد بوده و در این دما بذور ظرف ۵ تا ۶ روز جوانه می زنند. 

عدس سازگاری وسیعی در خاکهای مختلف دارد و در اراضی با حاصلخیزی متوسط تا کم عملکرد خوبی خواهد داشت. عدس خاکهای سبک و آهکی را دوست دارد، ولی در زمینهای رسی- لیمونی و حتی اراضی لیمونی رسی نمو آن رضایت بخش نیست و در چنین زمینهایی کشت سایر حبوبات توصیه می شود. همچنین در زمینهای خیلی قوی از نظر مواد غذایی عدس به علت تولید شاخ و برگ فراوان که باعث کمی دانه می گردد رشد خوبی نداشته و کشت آن توصیه نمی گردد. عدس در اراضی که دارای شیب، بافت خاک، عمق و سنگلاخی بودن متفاوتی میباشند می تواند کاشته شود. عدس دامنه وسیعی از واکنش خاک بین ۵/۵ تا ۹ را تحمل می نماید.

عدس معمولاً گیاهی خودگشن است و عمل گرده افشانی در داخل غنچه ها قبل از باز شدن گلها در صبح روز بعد انجام می گیرد. میزان دگرگشتی در آن خیلی کم و توسط حشرات کوچک مانند تریپس صورت می گیرد.

آماده سازی زمین و تاریخ کشت عدس

نحوه آماده سازی زمین به نوع خاک وسیستم کاشت بستگی دارد. هدف از شخم تهیه بستری نرم، فشرده و فارغ از علف هرز است که ضمن افزایش سرعت جوانه زنی مقدار بیشتری آب در خود نگه می دارد. زمین ۱ یا حداکثر ۲ مرتبه شخم می خورد که نوبت دوم به منظور پوشاندن بذر است. کاشت در عمق ۴ تا ۵ سانتی متری کافی است و افزایش وزن خشک و جوانه زنی مطمئن تر خواهد بود. تأخیر در جوانه زنی به علت کاشت عمیق چنانچه در درجه حرارت کم باشد افزایش می یابد. کاشت به صورت هیرم کاری در خاکهای با بافت سنگین که سله می بندند یا در زمینهای غیر مسطح که احتمال غرقاب شدن وجود دارد دارای مزیت است. تاریخ کاشت اثرات قابل ملاحظه ای بر عملکرد عدس دارد زیرا تغییر در تاریخ کاشت منجر به تغییر شرایط محیط گیاه در طی رشد می شود. تاریخ کاشت مطلوب گیاه از محلی به محل دیگر و گاهی از ژنوتیپی به ژنوتیپ دیگر فرق می کند. تاریخ کاشت مناسب در دشتهای شمالی و مرکزی هند اواسط آبان تا اواسط آذر است در هیمالیا که زمستان طولانی تر و رطوبت بیشتر است کاشت عدس بطور مطلوب تا اواخر آذرماه نیز امکان پذیر است. در ارتفاعات پائین منطقه غرب آسیا کاشت در اوایل زمستان محصول بهتری نسبت به کاشت در اواخر زمستان یا بهار دارد در ارتفاعات بالای مناطقی از ایران تاریخ کاشت مناسب. اوایل بهار است البته با تأخیر در کاشت در این مناطق عملکرد کاهش می یابد ولی مقدار پروتئین اضافه می شود.

روشهای کشت عدس

کشت سنتی

در این نوع کشت که معمولا در قطعات کوچک اجرا میشود. با استفاده از شیوهای سنتی وقدیمی مبادرت به کشت می نمایند. در این نوع کشت پس از اجرای یک شخم عمیق در پاییز مجدداً در بهار یک شخم تکمیلی انجام می دهند وزمین تسطیح می شود. پس از هموار نمودن زمین بذر وکود مورد نیاز به وسیله دست بر وی زمین پاشیده شده وبه وسیله خیش به زیرخاک انتقال داده میشود. در اراضی دیم پس از اجرای یک شخم عمیق در پاییز برای حفظ رطوبت ذخیره شده و جلوگیری از تبخیردر بهار هیچ گونه عملیات شخم و برگردان خاک اجرا نمی شود وبه محض مناسب شدن شرایط کاشت دراسفند ماه و یا اوایل بهار بذر و کود مورد نیاز را پاشیده و به وسیله دیسک ویا پنجه غازی پوشانده میشود.

کشت مکانیزه
در این نوع کشت که مناسب ترین نوع کشت عدس می باشد در شرایط آبی در پاییز یک نوبت شخم عمیق ۳۰-۲۵ سانتیمتر اجرا می شود سپس با مساعد شدن شرایط خاک و هوا یک نوبت شخم تکمیلی به عمق ۱۵-۱۰ سانتی متر اجرا و سپس برای از بین بردن کلوخه ها از دیسک استفاده می شود باید دقت شود که شخم بهاره به موقع و به محض گاورو شدن خاک صورت گیرد پس از تسطیح زمین به وسیله ماله با در نظر گرفتن شرایط آبی و دیم و با توجه به نحوه کار ماشین های بذر کار مبادرت به کشت می شود.

تراکم عدس

واکنش عدس به تراکم کاشت متفاوت بوده و به شرایط محیطی رشد گیاه و ژنوتیپ آن بستگی دارد. معمولاً بالاترین محصول با تراکم ۳۰۰ الی ۴۵۰ بذر در هر متر مربع بدست آمده است مطالعات روی تراکم و مقدار بذر جهت کاشت نشان داده است که در شرایط هندوستان برای عدسهای بذر ریز ۶۰ الی ۸۰ کیلوگرم در هکتار و انواع بذر درشت ۱۲۰ الی ۱۶۰ کیلوگرم درهکتار توصیه شده است.

کود مورد نیاز عدس

محصول عدس به میزان ۲ تن در هکتار، نیاز به ۱۰۰ کیلوگرم ازت، ۲۸ کیلوگرم P2O5 و ۷۸ کیلوگرم K2O دارد. در شرایط همزیستی خوب گیاه با باکتری حدود ۸۵ درصد نیاز گیاه به ازت برطرف می شود. لذا اضافه کردن ازت به خاک تأثیری بر افزایش عملکرد نخواهد داشت البته در خاکهای شنی که دارای مقدار کمی ماده آلی باشند افزایش ۱۵ الی ۲۵ کیلوگرم ازت در هکتار عملکرد را افزایش می دهد. در پاکستان در هر هکتار حدود ۱۵ الی ۲۰ تن کود حیوانی توصیه شده است حتی اگر در سیستمهای کشت مضاعف به گیاه اول کود حیوانی داده شده باشد کود حیوانی اثرات خوبی بر عدس ( گیاه دوم) خواهد داشت. نسبت به مقدار فسفر موجود در خاک حدود ۱۰ تا ۴۰ کیلوگرم فسفر در هکتار باید مصرف کرد. بطور کلی در سالهای کم باران واکنش به فسفر بیشتر است و بین واکنش عدس به فسفر و مقدار بارندگی یک رابطه خطی معکوس وجود دارد، کاهش گوگرد قابل دسترس در خاک محصول عدس را کاهش می دهد هنگامی که کود فسفر به صورت سوپر فسفات استفاده شود نیازی به اضافه کردن گوگرد نیست لیکن اگر فسفر به صورت سوپر فسفات وپلی فسفات باشد مصرف گوگرد دارای فواید اثبات شده ای خواهد بود عدس حساسیت زیادی به کمبود روی نشان می دهد لذا با مشاهده اولین علائم کمبود بایستی ۱۰ تا ۱۵ کیلوگرم سولفات روی در خاک یا ۵ کیلوگرم سولفات روی به شکل محلول پاشی در شاخ و برگ استفاده کرد.

آبیاری عدس

عدس از نظر نیاز به رطوبت مشابه غلات است و بسته به نوع واریته و محل رویش نسبت به تعریق گیاه فرق خواهد کرد. بحرانی ترین مرحله نیاز گیاه به آب در زمان گل دهی می باشد. عدس به آبیاری بیش از اندازه نیز حساس است در خاکهای سنگین با نفوذپذیری کم و مزارع غیر مسطح غرقابی عملکرد کاهش می یابد.

داشت عدس

مبارزه با بیماریها و آفات و علفهای هرز در مراقبت و نگهداری گیاه اهمیت بسزائی دارد.

آفات و علفهای هرز

به استثنای علفهای هرز انگل، عدس دارای علف هرز بخصوصی نیست. با توجه به اینکه این گیاه با غلات در تناوب است علفهای هرز همان فصل کاشت را می توان در مزارع عدس مشاهده کرد. از علفهای هرز می توان شیر پنیر، یولاف و گل جالیز را نام برد. علفهای چند ساله آلودگی کمتری در مزارع عدس ایجاد می کنند. که میتوان از این گروه قیاق، پیچک و پنجه مرغی را نام برد.

برای مبارزه شیمیایی میتوان از علف کشهای زیر استفاده نمود

تری بونیل و مالوران که قبل از سبز شدن در عدس برای کنترل علفهای هرز پهن برگ استفاده می شود.

برای کنترل علف های هرز برگ باریک از علف کشهای پرونامید، متوآلاکلر و دیلکوفوپ متیل استفاده می شود.

بیماریها و آفات

بیماریها: از بیماریهای عدس میتوان از موارد زیر نام برد:

پژمردگی آوند، پوسیدگی ریشه، بیماری زنگ، سفیدک پودری، سفیدک دروغین، آنتراکنوز و بیماری های ویروسی

آفات: از آفات می توان شته ها، کنه ها، سرخوطومی ها و سوسکهای انباری را می توان نام برد که به عدس حمله می کنند در این بین کنه ها بیشترین خسارت را وارد می کنند و سوسکهای انباری تا ۸۰ درصد بذرهای انبار شده را مورد حمله قرار می دهند.

برداشت عدس

برداشت عدس هم دستی و هم به وسیله ماشین انجام می‌گیرد.

برداشت پیش از موعد باعث چروکیدگی بذر می شود. زیرا بذرها بطورکلی پر نشده بوده اند. حال آنکه تأخیر در برداشت باعث ریزش غلافها و کاهش محصول می شود. بقایای گیاه، کاه و کلش و غلافها منبع غذایی با ارزشی برای دام به شمار می روند. مرحله مناسب کشیدن یا بریدن گیاه با دست هنگامی است که رطوبت بذرها حدود ۳۰ درصد باشد و این رطوبت باید برای بکارگیری ماشین ( کمباین) باید ۱۲ تا ۱۴ درصد باشد.

موارد مصرف :در تقسیم بندی انجام شده براساس هدف تولید و مورد مصرف،عدس جزء حبوبات دسته بندی شده است.طبق تعریف ارائه شده،گیاهان این تیره به منظور تولید دانه کشت میشوند و دانه حاصل عمدتا به مصرف انسان می رسد.

یونجه گیاهی است علفی و چند ساله

یونجه گیاهی است علفی و چند ساله :

یونجهیونجه گیاهی است علفی و چند ساله که ارتفاع آن تا یک متر میرسد برگهای آن دارای سه برگچه می باشد برگچه های نوک تیز، سبز رنگ و بیضی شکل است . گلهای یونجه بشکل سبز و برنگ بنفش تیره یا آبی روشن است میوه یونجه مانند صدف بوده و دانه داخل میوه مانند لوبیا ولی کوچکتر از آنزمی باشد .

یونجه ریشه ای بسیار عمیق درد و ریشه آن تا سه متر بداخل زمین نفوذ می کند و بنابراین منبع ویتامین ها و مواد معدنی است که از خاک می گیرد .

یونجه از زمانهای بسیار قدیم در ایران کشت می شده است و در حدود پنج قرن قبل از میلاد مسیح از یاران به یونان برده شد و در قرن هفتم بعد از میلاد به اروپا راه یافت . یونجه در ایران در مناطق مرکزی و جنوبی به مقدر بسیار زیاد کشت می شود. زنبور عسل گل یونجه را دوست درد واز آن شهد زیادی بدست می آورد و تبدیل به عسل می کند .

پرورش این گیاه در قدیم برای تهیه علوفه چهارپایان بوده ولی در حال خاضر بعلت درا بودن مواد مغذی به مصرف غذایی نیز می رسد .

ترکیبات شیمیایی: یونجه سرشار از ویتامین های A,C,E,K و همچنین دارای آمیلاز که آنزیم مخصوص هضم مواد نشاسته ای است می باشد .

آنزیم های بسیاری در یونجه یافت می شود بعنوان مثال می توان از امولسین ،‌اینورتاز ، و پکتیاز نام برد .

یونجه دارای حدود 20%‌پروتئین می باشد پروتئین های موجود در یونجه عبارتند از:

لیزین ،‌آرژنین ، هیستیدین ، آدنین ، فنیل آلانین ،‌آسپاراژین و سیستین . یونجه دارای اسید فسفریک نیز هست . یونجه همچنین دارای منیزیوم ، آهن و مقدر جزئی ارسنیک و سیلیس است . بنابراین یونجه از نظر مواد غذایی بسیار قوی است و غذای خوبی برای انسان و حیوانات است .

خواص داروئی:

یونجه از نظر طب قدیم ایران گرم است . البته تاره آن گرم و تر و خشک شده آن گرم و خشک است .

1)یونجه از نظر اینکه دارای بسیاری از مواد معدنی می باشد شیره آن برای بچه هایی که در حال رشد هستند و اسخوان بندی محکمی ندارند بسیار مفید است . حتی امروزه پودر این گیاه را در داروخانه ها می فروشند که آنرا

می توان برای بچه های شیر خوار مصرف کرد . برای تهیه شیره یونجه باید مقدر 300 گرم یونجه را در یک لیتر آب ریخت و آنرا جوشانید تا مقدر آب آن به نصف تقلیل یابد سپس آنرا صاف کرده و مقدر کمی عسل به آن اضافه کنید که بصورت شربت داراید . مقدر مصرف برای طافال 200 گرم در روز است و برای اطفال شیرخوار حدود 50 گرم یم باشد که می توان به شیر آنها اضافه نمود . اشخاص بزرگسال هم برای بالا بردن انرژی می توانند از این شیره استفاده کنند .

2) یونجه رابصورت تازه و یا جوانه آنها رابا سالاد میل کنید . جوانه یونجه را بصورت بسته بندی شده می توانید از سوپر مارکتها خریدری کنید .

3)یونجه ملین است .

4)یونجه دو برابر اسفناج آهنم درد بنابراین خونساز است و برای کسانیکه به کم خونی مبتلا هستند مفید است .

5)یونجه بعلت درا بودن آهن برای درمان بیمایر راشیتیسم بکار می رود .

6)عوارض کمبود ویتامین ث با خوردن یونجه از بین میرود.

7)یونجه تازه در بسیاری از کشورها مانند چین و روسیه و آمریکا به مقدر زیاد بجای اسفناج مصرف می شود .

8)یونجه را در داروخانه ها و فروشگاههای گیاهان دارویی و یا برخی از داروخانه ها بصورت پودر ، کپسول و قرص بفروش می رسانند . مقدرمصرف آن سه قرص در روز است.

9)با همه مزایایی که یونجه دارد در خوردن تازه آن نباید زیاده روی کرد زیرا بسیار نفاخ است و حتی حیواناتی که به مقدر زیاد از آن می خورند بعلت گاز زیاد ممکن است تلف شوند .

10)ضماد پخته یونجه را اگر روزی چند بار روی اعضایی که رعشه دارند بگذارید آنها را شفا می دهد .

11)تخم یونجه قاعده آور است و برای این منظور تخم یونجه را بصورت دم کرده مصرف کنید .

12)دم کرده یونجه درمان اسهال است.

13)برای نرم کردن سینه و تسکین سرفه روزی 2-3 فنجان دم کرده تخم یونجه را مصرف کنید .

14)برای درمان رعشه تخم یونجه را در روغن زیتون بریزید و مدت یک هفته جلوی آفتاب بگذارید سپس آنرا صاف کنید و روزی چند قاشق از آنرا بخورید و همچنین روی اعضایی که رعشه دارند بمالید.

15)یونجه حاوی مقدرزیادی ویتامین است . کوبیده آن زخم را به سرعت الیتام داده و از خونریزی جلوگیری می کند .

زرشک

زرشک

زرشک درختچه‌ای است دارای ساقه خاردار که ارتفاع آن تا 4 متر نیز می‌رسد. چوب این درخت قهوه‌ای ، قرمز و یا زرد رنگ می‌باشد. برگهای آن بیضی شکل با دندانه‌های اره‌ای (سوزنی) بین ماههای آوریل و ژوئن (انتهای بهار و ابتدای تابستان ). غنچه ها و گلهای خوشه‌ای و زرد رنگ روشن از آن جوانه می زنند است. این غنچه ها و گلها در فصل پاییز رنگ قرمز گیلاسی به خود می گیرند که به صورت بوته های خمیده رشد می کنند. شاخه‌های زرشک تیغ زیادی دارد. میوه زرشک قرمز رنگ ، گوشتی ، بیضوی شکل و دارای طعمی ترش است. قسمت مورد استفاده این گیاه ریشه ، پوست ریشه و ساقه ، برگ گل و میوه آن است.




زرشک رده ای با تقریباً 500-450 گونه برگ ریز است و بومی مناطق معتدل و نیمه استوایی اروپا ، آسیا ، آفریقا ، آمریکای شمالی و آمریکای جنوبی می باشند. آنها ارتباط بسیارنزدیکی با رده Mahonia از نظر دارند که بعضی از گیاه شناسان زرشکها را شامل می شود. 
Berberis gagnepainii دارای خارهایی سه شاخه با جوانه های کوچک برگدارمی باشد. طول هر تیغ به 20 میلیمتر می رسد. 
از خصوصیات این رده ، دو شکل جوانه است ، جوانه های درازکه ساختار گیاه را تشکیل می دهد وجوانه های کوتاه با طول تقریبی 1 تا 2 میلیمتر. برگهایی که روی جوانه های بلند قرار دارند غیر فتوسنتزی هستند و بین خارهای سه شاخه 3 تا 30 میلیمتری رشد کرده اند؛ تکمه موجود درگوشه هر برگ و خار تشکیل دهنده جوانه کوچکی است که دارای چندین برگ فتوسنتزی و معمولی می باشد. طول این برگهای ساده 1 تا 10 سانتیمتر و دارای لبه هایی یکپارچه یا پرخار هستند. برگها در گیاهان جوان فقط روی جوانه های بلند رویش پیدا می کنند و روش برگدهی کامل ، بعد از گذشت 1 تا 2 سال از عمر گیاه جوان ایجاد می شود. 
گونه های برگ ریز مثل (Berberis thunbergii, B. vulgaris) از نظر رنگ زیبای پاییزی قابل توجه هستند ، برگها در این فصل قبل از ریزش به رنگ صورتی یا قرمز تبدیل می شوند.در بعضی از گونه های همیشه سبز چین مثل (B. candidula, B. verruculosa) برگهای سفید درخشان آنها ، بطرز خاصی جذاب جلوه می کند. 

زرشک گیاه یک پایه و گلهایش دو جنسی است یعنی هر گل هم اندامهای نر دارد و هم اندامهای ماده. گل زرشک مرکب است و از قطعات 3 تایی تشکیل شده است، که در دو ردیف حلقوی قرار گرفته اند. پرچم های زرشک 6 عدد هستند که در 2 ردیف 3 تایی قرار می گیرند. برگهایش چرمی و فاقد استمات یا منقد در سطح بالایی است این برگها در بعضی واریته ها صاف و در برخی دندانه دار است. بوته زرشک خاردار است و خارهای آن از تبدیل برگها بوجود آمده اند که در محل اتصال خارها به شاخه پهن تر می شوند. دارای انواع وحشی و پرورش یافته جهت مصرف مواد غذایی و انواع زینتی می باشد. انواع وحشی در دامنه های جنوبی وشمال البرز تا فیروزکوه تا ارنگه و طالقانه و میانه و عمارلوی گیلان در بلندیهای 1000 تا 2000 متری انتشار دارند. نوع پرورش یافته و بی دانه آن در بیرجند وقاینات کاشته می شود. که جهت چاشنی خوراک استفاده میشود. نوع زینتی با گلهای زرد رنگ وجود دارد که میوه هایش به رنگ زرد هستند و معمولاً به صورت درختچه در پارکها کاشته می شود. انواع زرشک هایی که تا کنون در ایران دیده شده اند عبارتند از:

1) Berberis crataegina جنگلی است و به صورت وحشی در دامنه های جنوبی البرز( از فیروزکوه تا ارنگه و طالقان و میانه بین ارتفاع 1000 تا 2800 متر انتشار دارد.) می روید درختچه ای است به بلندی یک متر، درازای خار آن تا 3 سانتی متر هم می رسد.

 ۲)- B. integerrima بلندیش تا 3 متر هم می تواند برسد. بیشتر در شمال آذربایجان یعنی در اطراف خوی و قطور به صورت وحشی دیده می شود ولی در نواحی دیگر مثل منجیل تا زنجان اطراف کرج ( دره کرج، گچسر، ارنگه و شهر ستانک ،سیاه بیشه ، پل زنگوله) هم وجود دارد.

3)- B . orientalis در جنوب خراسان در باغها به صورت اهلی و به منظور بهره برداری کشاورزی کاشته می شود. 4- B.vulgoris ارتفاعش می تواند تا 5/2 متر هم برسد و در شمال ایران و آذربایجان به صورت وحشی می روید.



جزئیات گل Berberis gagnepainii (گلهایی به قطر 7 میلیمتر)


گلها یا بصورت مجزا ویا بصورت خوشه هایی تا 20 گل بر روی سنبله رشد می کنند. رنگ آنها زرد یا نارنجی است و 3 تا 6 میلیمتر طول دارند و دارای شش کاسبرگ و شش گلبرگ در حلقه های متناوب سه تایی هستند ، رنگ کاسبرگها معمولاً همانند گلبرگها می باشد. میوه این گیاه توت مانند و اندازه آن 15-5 میلیمتر است ، رسیده آن قرمز یا آبی تیره می باشد و اغلب دارای شکوفه های صورتی یا بنفش مومی می باشند که ممکن است دراز و باریک ( مثل میله) و در گونه های دیگر کروی باشند. میوه آن خوراکی و سرشار از ویتامین ث ولی دارای طعمی تند است ، برداشت بوته های خاردار آن دشوار بوده بنابراین مصرف گسترده ای ندارند. آنها غذای مهمی برای بسیاری از پرندگان کوچک هستند که دانه های آین گیاه را از طریق فضله هایشان پراکنده می کنند.



ترکیبات گیاه



سبوس و ریشة زرشک حاوی انواع بسیاری از مواد شیمیایی به نام "آلکالوئید ایزوکینولین" است. دانشمندان و محققان این ترکیبات را در طول سالیان متمادی مورد تحقیق و بررسی قرار داده اند، و پی بردند که آنها در واقع خواص آنتی بیوتیکی دارند. 

برخی از آنها باعث پایین آوردن تب، کاهش تورم و فشار خون شده و به تنظیم ضربان قلب و انقباض عضلات قلب کمک می کنند

در تمام قسمتهای این گیاه آلکالوئیدهای بربرین Berberine ، اکسیاکانتین Oxyaconthine ، بربامین Berbamine وجود دارد. مقدار آلکالوئید در پوست ریشه زرشک بیشتر از قسمتهای دیگر این گیاه است. میوه زرشک دارای حدود 4 درصد مواد قندی ، 65 درصد اسید مالیک و اسید تارتاریک و مقداری صمغ می‌باشد. زرشک گونه‌های مختلف دارد که مهم‌تر از همه آنها دو نوع است که یکی به نام زرشک بی‌هسته و دیگری زرشک با هسته (دارای دو هسته) می‌باشد.

خواص داروئی:

زرشک از نظر طب قدیم ایران سرد و خشک است میوه زرشک خواص زیر را درد: 
۱) قابض است 
  (۲تقویت کننده قلب و کبد است 
  (۳بواسیر خونی را درمان می کند 
(۴ خونریزی را برطرف می کند 
۵) برای برطرف کردن بیماریهای کبدی مفید است 
۶) صفرا بر است 
۷) دم کرده زرشک را برای برطرف کردن ناراحتی های دهان غرغره کنید . 
خواص ریشه و پوست ساقه 
۱) صفرا بر و مسهل است 
۲) کبد را پاک و تقویت می کند 
۳) اعمال دستگاه گوارش را منظم می کند 
(۴ سوء هاضمه را از بین می برد 
۵) بی اشتهایی را برطرف می کند 
6) برای رفع یبوست مفید است 
۷) در درمان یرقان و زردی موثر است 
8) نقرس و رماتیسم را برطرف می کند 
۹) خانم هائیکه بین دو عادت ماهیانه خونریزی دارند باید برای برطرف کردن آن از ریشه و ساقه زرشک استفاده کنند . 
۱۰) آنهائیکه مبتلا به ورم طحال هستند می توانند برای معالجه از این گیاه کمک بگیرند . 
۱۱) واریس را درمان می کند . 
۱۲) برای معالجه بواسیر نافع است . 
۱۳) برای برطرف کردن سوزش ادرار مفید است . 
۱۴) فشار خون را پائین می آورد 
۱5) برای شست وش وی چشم می توانید از جوشانده ریشه و ساقه و زرشک استفاده کنید . 
خواص برگ زرشک 
۱) آب آوردگی بدن را برطرف می کند . 
۲) اسهال های مزمن را درمان می کند . 
۳) برگ زرشک دری مقدر زیادی ویتامین C می باشد بنابراین در درمان بیماری اسکوربوت اثر مفید درد . 
۴) جویدن برگ زرشک باعث محک شدن لثه و دندان می شود . 
(۵ درموقع آنژین و گلو درد ، دم کرده برگ زرشک را غرغره کنید . 
  (۶برای برطرف کردن بیماریهای کبدی مفید است 
  (۷صفرا بر است 
(۸ دم کرده زرشک را برای برطرف کردن ناراحتی های دهان غرغره کنید . 
خواص ریشه و پوست ساقه 
۱) صفرا بر و مسهل است 
2) کبد را پاک و تقویت می کند 
۳) اعمال دستگاه گوارش را منظم می کند 
۴) سوء هاضمه را از بین می برد 
۵) بی اشتهایی را برطرف می کند 
۶) برای رفع یبوست مفید است 
(۷ در درمان یرقان و زردی موثر است 
۸) نقرس و رماتیسم را برطرف می کند 
۹) خانم هائیکه بین دو عادت ماهیانه خونریزی دارند باید برای برطرف کردن آن از ریشه و ساقه زرشک استفاده کنند . 
10) آنهائیکه مبتلا به ورم طحال هستند می توانند برای معالجه از این گیاه کمک بگیرند . 
11) واریس را درمان می کند . 
12) برای معالجه بواسیر نافع است . 

13) برای برطرف کردن سوزش ادرار مفید است . 
۱۴) فشار خون را پائین می آورد 
۱۵) برای شست وش وی چشم می توانید از جوشانده ریشه و ساقه و زرشک استفاده کنید . 
خواص برگ زرشک 
(۱ آب آوردگی بدن را برطرف می کند . 
۲) اسهال های مزمن را درمان می کند . 
۳) برگ زرشک دری مقدر زیادی ویتامین C می باشد بنابراین در درمان بیماری اسکوربوت اثر مفید درد . 
۴) جویدن برگ زرشک باعث محک شدن لثه و دندان می شود . 
  (۵درموقع آنژین و گلو درد ، دم کرده برگ زرشک را غرغره کنید . 

طرزاستفاده

اگر به علت عفونتهای مکرر غالباً آنتی بیوتیک زیاد مصرف کرده اید، پزشک شما به عوض داروهای تجویزی، ممکن است داروهای گیاهی را نیز مدنظر قرار دهد.

دلایل متعددی برای این ادعا وجود دارد. زرشک می‌‌تواند احساس سرحال بودن به شما دهد و شما را از سایر معالجات نجات دهد. همچنین، میزان مقاومت به آنتی بیوتیکها رو به افزایش است. به منظور رهایی از این وضعیت. بسیاری از معالجین به سایر راههای درمان بیماریها روی می‌‌آورند. دلیل دیگر این است که بدن شما در واکنش به انواع آنتی بیوتیکها دچار تغییرات می‌شود و این تغییرات همیشه خوب نیست. فلور نرمال که در بدن همه ما وجود دارد و ما را در مبارزه با عفونت کمک می‌‌کند، می‌‌تواند در اثر مصرف مکرر آنتی بیوتیکها از بین برود. درمانگر ممکن است شما را یاری کند تا این "باکتری خوب" را از طریق رهایی مقطعی از مصرف انواع آنتی بیوتیکها، دوباره در خود بازیابید. بنا به دلایل مشابه. پماد زرشک را نیز می‌‌توان برای درمان ورم مفاصل یا پسوریازیس تجویز کرد، چون داروهایی که به طور مرتب برای درمان این حالات مصرف می‌شوند ممکن است تعادل بدن شما را مختل سازند. غالباً عوارض جانبی ناشی از معالجات درمانی قوی سبب تحریک واکنشهایی در بدن می‌شوند که به مثابه یک بیماری کاملاً جدید می‌‌تواند جلوه کند. صرفنظر از هرگونه دلیل، وقتی درمانگر شما بداند که قطع مصرف دارو هیچگونه خطری برای سلامتی شما ندارد، می‌‌تواند در عوض، مصرف زرشک را تجویز کند. زرشک همچنین می‌‌تواند به عنوان یک روش پیشگیرانه توصیه شود. هرگز نباید بیش از پنج تا هفت روز زرشک مصرف کرد. اگر معده شما حساس است، مصرف این ماده به مدت سه تا پنج روز احتمالاً کافی است. برای درمان گلودرد، عفونتهای مثانه، اسهال، برونشیت یا عفونتهای مخمری از اشکال قابل مصرف زرشک حالت مورد نظر را برگزینید.

چای: 2 تا 4 گرم ریشه خشک زرشک خیس خورده، روزانه 3 بار.

تنتور: (محلول 5.1 ساخته شده از گیاه و الکل یا گل، الکل و آب) به میزان 3 تا 6 میلی لیتر (2.1 یا 2.1 1 قاشق چایخوری، روزانه سه بار)

عصاره‌های خشک: 250 تا 500 میلی گرم، روزانه سه بار.

برای درمان آرتریت، پسوریازیس، ناراحتیهای پوستی: 10 درصد عصاره زرشک را روزانه سه بار روی پوست بدن بمالید. برای درمان پسوریازیس با داروهای گیاهی به وب سایت ویژه پسوریازیس به آدرس زیر مراجعه کنید: www.vitiligo-psoriasis.com باید توجه داشت که پاره‌ای از عفونتها در صورت مصرف نکردن آنتی بیوتیک ممکن است خطرناک باشند. هرگز در این فکر نباشید که در صورتی که بدن شما به آنتی بیوتیک قویتر نیاز دارد به جای آن از گیاهانی مانند زرشک استفاده کنید. اطمینان حاصل کنید که دستورالعملهای درمانگر خود را رعایت می‌‌کنید.

جوشانده زرشک: مقدار 20-10 گرم پوست ریشه یا ساقه و یا میوه زرشک را در یک لیتر آب ریخته و آنرا بجوش بیاورید سپس آنرا از روی اجاق برداشته بگذارید برای مدت 10 دقیقه بماند. این جوشانده را صاف کرده و با شکر یا عسل شیرین کنید. مقدار مصرف روزانه آن سه فنجان در فاصله بین غذاهاست.

دم کرده زرشک: مقدار 40 گرم زرشک را در یک لیتر آب جوش ریخته و بگذارید مدت 10 دقیقه بماند سپس آنرا با شکر یا عسل مخلوط کنید. مقدار مصرف آن سه فنجان در روز و در فاصله بین غذاهاست.

نیاز اکولوژیکی 

آبیاری : زرشک عملاً به آب وهوای کویری و خشک و گرم و پر آفتاب علاقمند است ولی در چنین مناطقی کمبود شدید آب وجود دارد لذا حتماً باید بوسیله آبیاری مصنوعی کمبود جبران شود. مهمترین زمان آبیاری بوته های زرشک با بازشدن گلهایش شروع شده و تا هنگام برداشت محصول ادامه دارد. هرگاه در همین فاصله زمانی آب کافی و لازم به ریشه های گیاه نرسد میوه هایش پوک و خشک شده و در نتیجه مقدار محصول پایین می آید. سایر مواقع هم باید تا آنجا که ممکن باشد مثلاً هفته ای یکبار از آبیاری غفلت نکرده تا گیاه بتواند به رشد و زندگی عادیش ادامه داده و محصول کافی هم بدهد. آب و هوا: زرشک به صورت وحشی در آب و هوای مرطوب و هوای خشک می روید ولی در آب و هوای خشک کویری رشد بهتر کرده و میوه زیادتر و خوشمزه تر می دهد البته در صورتیکه نیاز آبی آن بوسیله آبیاری برطرف شود نور آفتاب زیاد و گرمایی حدود 35 درجه حتماً برایش لازم است . خاک: زرشک معمولاً خاکهای شنی- رسی و سبک را به خاکهای سنگین رسی ترجیح می دهد ولی قادر است حتی در زمینهای سنگلاخی هم زندگی کرده و محصول بدهد. در جنگلهای شمال ایران درختچه های زرشک در زمینهای رسی رشد کرده و مقدار نسبتاً ناچیز میوه های زرشک هسته دار محصول می دهند ( بیشتر جهت تهیه آب زرشک و یا رب زرشک استفاده می شود) ارتفاع درختچه در این نقاط هم بندرت از 5/1 متر بلندتر می شود. زرشک در زمینهای اسیدی رشد کمی دارد و برعکس در زمینهای نسبتاً قلیایی هم رشد درختچه و هم محصولش خوب است بهترین PH برایش حدود 7 تا 8 است. لذا در زمینهای آهکی حاشیه های کویری در صورت وجود آب کافی برای آبیاری بخوبی رشد کرده و محصول می دهد. کود: در مناطق جنوبی استان خراسان معمولاً بعضی اوقات مقدار کمی کود حیوانی می دهند لیکن زرشک مثل هر میوه دیگر نیاز به کود دارد که از کودهای توصیه شده به خاک لازم است قبل از کاشتن نهال کود پوسیده حیوانی 70 تن در هکتار- کود ازته به صورت N حدود 100 کیلو در هکتار کود فسفره به صورت P2O5 حدود 100 کیلو در هکتار- کود پتاس به صورت K2O حدود 50 کیلو در هکتار به خاک اضافه نمود که پس از اضافه کردن این کودها بر روی خاک با یک شخم عمیق کودها را به داخل خاک می فرستند تا در دسترس ریشه ها قرار گرفته و مورد استفاده آنها قرار گیرد. با وجود غنی بودن خاکهای ایران مرکزی از کود K2O باید هر سال کود پتاسی را به زمین داد چون زرشک و میوه هایش نیاز مبرمی به آن دارند در سالهای بعد هم هر ساله کودهای فوق الذکر به همین مقدار و نصف کود حیوانی را به باغ زرشک داده و تنها به کمک رتیواتور باید آنها را به داخل خاک می فرستاد. کودهای معدنی را به صورت کودهای برگی در مواردی که آبیاری به وسیله باران مصنوعی انجام می گیرد نیز به بوته های زرشک می توان داد چون برگهای زرشک قادرند آب و مواد یا کودهای محلول در آب را هم جذب کنند. مشروط بر اینکه کمتر از یک درصد باشد غلظتهای بیشتر از آن باعث سوخت برگها و در نتیجه از بین رفتن بوته ها می شوند. کودسبز در صورت وجود آب کافی و امکان آبیاری بسیار مفید بوده و مثل کود حیوانی قادر است که خواص فیزیکی خاک را بهتر کند. از جمله گیاهانی که برای کودسبز توصیه می شوند عبارتند از: شبدر برسیم ، انواع چغندرها و هر نوع گیاهی که تولید برگ را زیاد می کند، هستند.

ازدیاد 

بطور کلی راههای ازدیاد زرشک به قرار زیر است: 1- پاجوش طوقه ای، 2- خوابانیدن، 3- قلمه، 4- بذر 1- پاجوش طوقه ای: زرشک به وسیله پاجوش ازدیاد می یابد. همه ساله نهالهای تازه ای از پای بوته ها به صورت پاجوشها تولید و رشد می کنند پاجوشها از روی طوقه بوجود می آیند و به همین دلیل هم آنها را با جوشهای طوقه ای می نامند ازدیاد به وسیله پاجوش مهمترین و متداول ترین راه ازدیاد بوته های زرشک است. به تناسب قوی یا ضعیف بودن درختچه ها بعد از یکسال یا دو سال می توان پاجوشهای ریشه دار و خوبی به دست آورده و درجای دیگر آنها را کاشت. هنگام جدا کردن پاجوشها از گیاه مادری باید سعی کرد که پاجوشها ریشه های زیادتری داشته باشند ازدیاد پا جوش، ازدیادی غیرجنسی است و در ازدیادهای غیرجنسی هر نهال تمام خواص گیاه مادری را تا حدود صد درصد به ارث می برد. 2- خوابانیدن: هرگاه شاخه های جوان یک الی دو ساله را در پائیز در خاک بخوابانند نخست ریشه داده و پس از یکسال از جوانه هایشان نهالهایی به تدریج سر از خاک بیرون می آورند این شاخه ها را پس از آنکه خوب رشد کرده و قوی شدند از گیاه مادر جدا کرده و در محل نهایی می کارند. ریشه های زرشک در برابر سرمای هوا خیلی حساس هستند لذا باید پیش از بیرون آوردن نهالها از خاک چاله های 50 × 50 × 50 سانتی متر را آماده کنند، و نهالها را به محض بیرون آوردن از خاک فوراً در چاله ها کاشته تا صدمه نبینند. یا آنکه ریشه هایش را به وسیله کمی خاک و یک کیسه پلاستیکی می پوشانند. 3- قلمه: اگر در اسفندماه قلمه، بزنند قلمه ها ریشه داده و رشد می کنند و سال بعد یا حداکثر 2 سال بعد قابل کاشت خواهند شد. قلمه زدن تنها در بعضی از انواع زینتی موفقیت آمیز است و 2 سال بعد نیز قابل انتقال است. 4- بذر: زرشک دانه دار می تواند با بذر ازدیاد یابد برای این کار بذر به مدت 2 ماه در گرمای 6 درجه بالای صفر گذاشته و سپس آنرا می کارند. 

کاشت 

نهالهای زرشک را در اواسط پائیز بعد از برداشت محصول و پس از اینکه زمین را آماده کرده اند، می کارند برای آماده کردن زمین کودهای ضروری ( شیمیایی- دامی) را به خاک اضافه نموده سپس شخم نیمه عمیق می زنند. آنگاه چاله ها را دراندازه 50 × 50 × 50 در سانتی متر حفر کرده و طبق روال کار یک مشت کود فسفره و ازته داخل هر چاله به طور یکنواخت هنگام خاک ریزی برای کاشت نهال با خاک مخلوط می کنند در بعضی از مناطق که سرمای زمستانی شدید دارند هنگام خاک ریزی مقداری کاه هم داخل چاله می ریزند تا ریشه های بسیار حساس به سرمای نهال، یخ نزنند. باغهای زرشک روی فرم های منظم یعنی مثلثی یا مربعی و یا مستطیلی با فاصله 4×4 متر یا 5×5 متر و 7×7 متر احداث می کنند.کاشت نهالهای زرشک در اوایل بهار نیز امکان پذیر است ولی احتمال گرفتن درختچه ها در پائیز بیشتر است چه ریشه ها زمان بیشتری برای رشد در اختیار دارند. 

داشت 

بعد از کاشت نهالها مراقبت های لازم را باید انجام داد و بهترین این مراقبتها آبیاری در نقاط کم باران است که زمانی باید انجام گیرد که گیاه بدان نیاز دارد. پس از رشد کامل و در زمان بازدهی نیز همین موضوع باید با دقت رعایت شود تا گیاه بتواند قدرت بازدهی خود را بخوبی نشان دهد. از دیگر مراقبتها هرس و مبارزه با بیماریها و آفات می باشد. هرس : در هرس به بریدن شاخه های خشک شده و بیمار قناعت می شود با توجه به اینکه زرشک تنها روی شاخه های پارساله میوه می دهد و هر شاخه هم تنها یکبار درزندگی به میوه می نشیند تصور می رود که هنگام برداشت محصول بهتر است که شاخه های میوه دار را با میوه اش به وسیله قیچی باغبانی هرس کرد تا شاخه ای که از لحظه دادن محصول بی فایده روی درختچه باقیمانده و قسمتی از غذای شاخه هایی را که سال بعد باید محصول بدهند به سمت خودش جذب می کند، حذف شود و در نتیجه غذا و شیو غذایی بیشتری در اختیار شاخه های محصول دهنده سال بعد قرار گیرد تا بتواند در سال بعد محصول زیادتری بدهد. بریدن پاجوشها از پای بوته ها به منظور ازدیاد درختچه ها نیز خود نوعی هرس است. هرس درختچه های زرشک را در فصلهای پائیز و زمستان باید انجام داد. هدف از هرس در سالهای نخست فرم دادن به درختچه است که معمولاً دارای چند تنه است. از سال چهارم به بعد که کم کم دوران باردهی بوته زرشک آغاز می شود آنرا معمولاً مثل سندان هرس می کنند به همین دلیل آنرا هرس سندانی می نامند چون از دور به شکل سندان است چنانچه هرس مرتب همه ساله و به طور صحیح انجام نگیرد مقدار محصول کاهش می یابد. 

بیماریها و آفات:

 آفات زرشک حشرات جونده و مکنده و همچینن قارچها هستند که به وسیله حشره کشها و قارچ کشها با آنها مبارزه می شود. بیماریهای و انگلهای مهم زرشک بقرار زیر است:

1) زنگ سیاه گندم pucchinia gramini را می توان نام برد لازم به ذکر است زرشک میزبان حد واسطی برای زنگ سیاه که یکی از بیماریهای صعب العلاج گندم است می باشد این قارچ یک دوره زندگی خود را روی زرشک می گذراند. لذا همیشه باید سعی کرد که محل زرشک کاری از مزارع گندم دور باشد تا اسپورهای قارچ بر روی بوته های گندم انتقال نیابند. بعضی از شرایط جوی مثل رطوبت و گرما نیز می توانند به این بیماری شدت دهند. رعایت تناوب زراعی از شدت بیماری در گندم می کاهد. 

2) سفیدک سطحی زرشک

3) شته زرشک ( یکی از مهمترین آفات)

4) مگس گیلاس 

5) پروانه ابریشم باف ناجور

6) سن زرشک

7) پروانه تخم انگشتری

8) پروانه برگخوار

9) کنه قرمز زرشک

10) زنبور شاخکدار زرشک

11) قارچ سفیدک زرشک

برداشت 

نهالهای زرشک در سن 3 تا 4 سالگی محصول دادنشان را شروع می کنند. گرده افشانی زرشک به وسیله حشرات از جمله زنبورعسل انجام می شود. زرشک معمولاً روی شاخه های پارساله میوه می دهد. بهترین زمان برداشت وقتی است که دانه های زرشک کاملاً یکنواخت قرمز شده باشند و این معمولاً اوایل پائیز است. برداشت آن با دست به دلیل وجود خارهای فراوان در بوته، دشوار است.برای این کار سفره ای زیر درختچه پهن کرده و با یک چوب دستی دراز ضرباتی آهسته به تک شاخه ها وارد می کنند تا هم میوه ها روی سفره بیفتند و هم شاخه ها صدمات زیادی نبینند. پس از چیدن آنها را معمولاً خشک می کنند. رنگ میوه ها در دوران رشدشان نخست، سبز بعد، قرمز و در آخر سیاه است. آبانماه معمولاً زمان برداشت محصول زرشک است در صورتیکه بارانهای پائیزی اجازه دهند هرچه دیرتر محصول را برداشت کنند بهتر است زیرا میوه شیرین تر و خوشمزه تر می شود. میوه نارس کمی گس است. روش برداشت همانطور که در بالا ذکر شد دست چینی و ترکه زنی است زرشک در چهار سال اول محصول زیادی نمی دهد. از سال پنجم نخستین محصول نسبتاً اقتصادی آغاز می شود، در سال هفتم میانگین محصول زرشک به 2 تن در هکتار می رسد. با بالا رفتن سن درخت مقدار محصول درختچه های زرشک نیز زیادتر می شود. بیشترین اندازه باردهی آنها از چهارده سالگی شروع شده و تا 25 سالگی ادامه می یابد دوره بازدهی زرشک حداکثر تا 85 سالگی است. از هر 4 کیلو زرشک تازه یک کیلو زرشک خشک دست می آید. پس از چیدن زرشکها را روی پارچه ریخته و در آفتاب خشک کنند. 

احتیاط :

نکات احتیاطی اگر زرشک به صورت صحیح استفاده شود ماده دارویی بی خطری است، اما در صورت باردار بودن از مصرف آن خودداری ورزید.

تداخل‌های احتمالی میزان مصرف بالای این گیاه به مدت طولانی می‌‌تواند سبب ناراحتی معده و روده‌ها شود، و جذب ویتامین B کافی در بدن را مشکل کند.

کشت لوبیا

کشت لوبیا

 لوبیابا نام انگلیسی Common Bean  از راسته   Rosales خانواده Leguminosae زیر خانواده Papilionidae شاخه Phaseolae  زیر شاخه Phaseoliae  و جنس Phaseolus میباشد . بیش از پنجاه گونه از جنس Phaseolus  وجود دارد . لوبیا سازش خوبی با ارتفاعات  و مناطق مختلف در جهان دارد . و در 7 – 5/5 = PH می تواند کشت و زراعت شود .

 الف -کاشت لوبیا

 در ایران کاشت لوبیا معمولا در بهار و با تراکم ده سانتی متری و فواصل ردیف کاشت 50 سانتی متر انجام می گیرد .  

ب‌-       تناوب زراعی لوبیا

 در سیستم زراعی بهترین تناوب زراعی لوبیا با غلات مانند گندم وجو می باشد. لوبیا ازت هوا را در خاک توسط باکتریهای مخصوص بنام Rhizobium phaseolie تثبیت می نماید که باعث حاصلخیزی خاک می شود . باید توجه نمود که لوبیا نباید با گیاهان غده ای و ریشه ای از جمله پیاز و سیب زمینی کشت شود زیرا احتمالآلودگی قارچی برای لوبیا زیاد خواهد شد .    

 ت‌-         علف های هرز و کنترل آن

 کنترل علف های هرز در لوبیا بسیار حائز اهمیت است و از سموم مختلف مانند ترفلان به میزان 5/1 در هزار قب از کاشت وی توان استفاده نمود از سموم علف کش بعد از کاشت در لوبیا هنوز اطلاعات دقیقی در دست نیست .  

 ث‌-         روش های آبیاری

 1-     آبیاری غرقابی  : این نوع آبیاری در مناطقی که کشت بصورت سنتی انجام می گیرد , متداول است  برای انجام این روش آبیاری ابتدا مزرعه به قطعات کوچکی تقسیم و کرت بندی می گردد و سپس کرتها پر آب و غرقاب می شوند .  

  نشتی : این نوع آبیاری در مزارعی که کشت به صورت ردیفی و خطی انجام می گیرد مورد استفاده است  . در این روش از جوی و پشته استفاده شده که باعث می شود آب بطور یکنواخت جریان یابد و از سله خاک جلوگیری گردد .

 3-     آبیاری تحت فشار : بهترین روش آبیاری تحت فشار آبیاری بطری  Sprinkler می باشد که آب بصورت قطراتی به روی زمین پاشیده می شود البته آبیاری های دیگر این روش مانند   Wheel Move و غیره تحت بررسی می باشد به هر صورت در این نوع آبیاری آب تحت فشار قرار گرفته و از نازل ها بصورت باران یا قطرات به روی مزرعه پاشیده می شود . روش بسیار مفیدی است و هزینه های کارگری را کاهش داده بخصوص از اتلاف آب جلوگیری می گردد .  

 ج‌-          داشت و برداشت لوبیا

 داشت لوبیا :

 یکی از مهمترین عوامل تولید , داشت لوبیا است آبیار به موقع,  مراقبت های زراعی مانند سمپاشی , کوددهی و کولتیواتور می تواند نقش بسزایی در افزایش عملکرد ایفاء کند . در خصوص تعیین حساسترین مراحل رشد لوبیا نسبت به تنش خشکی تحقیقات بسیاری انجام گردیده است از آنجمله مککیو ریوز (1962) در یافتند که لوبیا در مرحله قبل از گلدهی به خشگی حساس هست و سنگ کارا (1994) بیان نمود که با افزایش تنش خشکی, نقصان رشد رقم های خوابیده بیش از رقم های ایستاده است و تنش قبل از گلدهی نسبت به بعد از گلدهی عملکرد را بیشتر کاهش می دهد. اساسا مبارزه با علف های هرز و, سله شکنی زمین , سمپاشی و کود پاشی به موقع در افزایش کیفیت و کمیت محصول لوبیا اثر دارد و در مزارعی که این اعمال انجام نمی گیرد عملکرد کمی و کیفی محصول پائئن می آید . معمولا بر علیه آفات , مانندشته و تریپس از سم متاسیتوکس به میزان 5/1 در هزار استفاده می شود و بر علیه کنه ها از سم کلتان می توان استفاده نمود .

 برداشت لوبیا :

  برداشت لوبیا زمانی انجام می گیرد که حدود 80 % غلاف ها تغییر رنگ داده و زرد شده باشند . برداشت لوبیا به دو صورت برداشت سنتی و برداشت مکانیزه صورت می گیرد

سطح زیر کشت باقلا در ایران

 سطح زیر کشت باقلا در ایران

l مجموع سطح زیر کشت حدود 20 هزار هکتار

l تولید حدود 24 هزار تن

l ارقام و توده‌های مهم:

1- رقم برکت در شمال کشور

2- توده سرازیری در جنوب کشور

3-ارقام الجزایزی-شامی وزهره

l مناطق اصلی کشت و کار در ایران

1- استان‌ خوزستان

2- استان گلستان

3- استان مازندران

باقلا گیاهی است علفی، یکساله، دیپلوئید (با 12 کروموزم) و دگرگشن (حدود 40%) که ارتفاع آن حدود 100 سانتیمتر می‌باشد. برگهای آن متناوب و مرکب است که دارای برگچه هایی بشکل تخم مرغ می باشد. گلهای باقلا درشت و سفیدکه دارای لکه های سیاه و بنفش است . میوه آن که همان باقلا است دارای غلافی پوشیده از کرک بطول تقریباً12 سانتی متر است . در هر غلاف تعدادی دانه قرار دارد .گل و شاخه گلدار، میوه وتخم باقلا مصارف طبی دارند.

خواص دارویی:

l دم کرده گل باقلاا ضد تشنج و ادرار آور است .

l دم کرده گل باقلا سنگ کلیه را دفع می کند و برای قولنج های کلیوی مفید است.

l جوشانده باقلا برای ورم مثانه مفید است.

l جوشانده باقلا اثر خوبی در رفع رماتیسم درد

l از جوشانده باقلا برای درمان نقرس استفاده کنید.

l باقلا رااگر با آب سرکه و آب بپزید و با پوست بخورید اسهال مزمن را درمان می کند.

l برای رفع گرفتگی صدا در باقلا را با روغن بادام و قند مخلوط کنید و بخورید .

l ضماد در باقلا را باشنبلیله و عسل برای نرم کردن دمل و ورم بناگوش و زیر چشم مفید است .

l جوشانده باقلا شکم روشهای مزمن را برطرف می کند .

l ضماد باقلا جوش وکورک را می رساند و چرک را خارج می کند.

l برای درمان تکرر ادرار از جوشانده ریشه باقلا استفاده کنید .

ترکیبات شیمیایی : در صد گرم دانه باقلا سبز و خام مواد زیر موجود است :

l آب: 72 گرم

l پروتئین :8/4 گرم

l مواد چرب : 4گرم

l نشاسته : 15/8 گرم

l کلسیم :28 میلی گرم

l فسفر :155 میلی گرم

l آهن : 2/2 میلی گرم

l سدیم : 40 میلی گرم

l پتاسیم : 470 میلی گرم

l ویتامین آ :220میلی گرم

l ویتامین ب 1 :3 میلی گرم

l ویتامین ب 2 : 18 میلی گرم

l ویتامین ب 3 : 1/5 میلی گرم

l ویتامین ث : 30 میلی گرم

l phytine

برنج رنگی

نویسنده: Ram C. chaudhary و D.V.Tran در کتاب: speciality rices of the world

برنج هایی که رنگ زیر پوسته آن ها، سرخ، ارغوانی یا سیاه، حاوی مقادیر زیادی از رسوبات رنگیزه های آنتوسیانین در لایه های مختلف پریکارپ، پوشش دانه و آلورن باشد، به برنج های رنگی معروفند. مساحت بیش از 400000 هکتار از مزارع چین به تولید برنج های رنگی اختصاص یافته است، که بیش از 26/1 درصد سطح زیر کشت برنج این کشور است. کارگران چینی اظهار می کنند که برنج سرخ دارای مقادیر زیادی از آهن، روی می باشد، و برنج ارغوانی و سیاه از نظر عناصر کمیاب گوناگون مانند: منگنز، کلسیم، مولیبدن و ویتامین های C، B₁ ، B₆ و B₁₂ غنی هستند. این رنگ مربوط به برنجی است که فقط پوسته های اول آن یعنی لما و پاله آ جداشده باشد. این برنج ها در فرآیندهای صنایع غذایی و نمایش های تشریفاتی جشن ها مورد استفاده قرار می گیرد. برنج های رنگی برای درست کردن کیک، بیسکویت، کیک سال نو، شراب برنج، حلیم، رشته، کوفته کله گنجشکی و سایر غذاها به کار می رود. غذا های سیاه رنگ طبیعی در چین خیلی رواج دارند. مترجم: برنج های رنگی در ایران، برنج های هرز نامیده می شوند و مانند علف های هرز با آن ها رفتار می گردد. متأسفانه، این نوع علف های هرز تا پیش از خوشه دهی قابل شناسایی نیستند.

برنج سرخ

در تعداد زیادی از کشورهای آسیایی، برنج سرخ انتشار یافته است. در جنوب شرقی و شرق چین کمونیست، برنج سرخ اغلب، به زیرگونه هندی تعلق دارد. مطابق اطلاعات بانک ژن چین، از 31663 رقم جمع آوری شده، 7/20 در صد آن ها دانه های سرخ هستند. ارقام محلی سرخ در مقابل شرایط محیطی نا مناسب مانند: خاک های نامرغوب و مناطق مرتفع، قابلیت تحمل زیادی دارند. بیش ترین برنج های سرخ برای بهبود کیفیت خوراکی و پخت، در کارخانه های برنجکوبی قابل تبدیل به برنج های سفید هستند. برنج های سرخ تبدیل نشده به سفید، خوش پخت نبوده و مصرف کننده آن را نمی پسندد. مترجم: ارقامی وجود دارند که تمام آندسپرم دانه ( درون دانه ) آن ها سرخ است و قابل تبدیل به برنج سفید نیست. در ایران، بعضی از فروشندگان، برنج های قرمز سفید شده را به علت شباهت آن ها از نظر شکل دانه با رقم برنج حسنی به جای حسنی به خریداران می فروشند. یکبار چیزی نمانده بود سر مترجم کلاه رود، که زود فهمید.

برنج سیاه

چین از نظر ذخایر برنج سیاه، معروف ترین کشورهاست. در سال 1993 در بانک ژن ملی گیاهان زراعی چین 46000 رقم و در مرکز ذخایر زادشناختی مؤسسه بین المللی تحقیقات برنج 75000 رقم به ثبت رسید. از میان آن ها 583 رقم برنج سیاه در جهان و 359 رقم در چین وجود داشت و بقیه آن ها در سریلانکا ، اندونزی، هند، فیلیپین و بنگلادش وجود داشت. برنج سیاه بیش تر در نواحی بین 18 تا 31 درجه شمالی به ویژه بین 22 و 28 درجه شمالی در استان های یانان، گوآنگ زی و گوآنگ دونگ انتشار داشت. اغلب این برنج ها دارای بافتی واکسی هستند. 99 رقم سیاه – قهوه ای در 35 بخش استان یانان وجود داشت.