کشت بافت

کشت بافت3

 در این بخش به کشت بافت می پردازیم 

کشت بافت

به کشت اندام، بافت، سلول، پرتوپلاست، جنین و بذر در محیط درون شیشه­ای، کشت ­بافت گفته می­شود. این تکنیک ابزاری مهم در مطالعات پایه و کاربردی و دارای کاربردهای تجاری است. امروزه بسیاری از گیاهان در سطح جهانی از طریق کشت بافت تولید می­شوند و ریزازدیادی به یک بخش ضروری در کشاورزی مدرن تبدیل شده است. در 70% آزمایشگاه­های تجاری، هدف اصلی ازدیاد سریع گیاهان است. طبق آمار فروش تولیدات کشت بافتی، بیش از یک میلیارد گیاه در سال تخمین زده می­شود. با توجه به اینکه صنعت گل و گیاهان زینتی در ایران از نظر تکثیر سریع، تولید گیاهان عاری از بیماری و معرفی ارقام جدید دارای مشکل جدی می­باشد استفاده از تکنیک­های مختلف کشت بافت، نقش موثری در جهت دستیابی ایران به جایگاه واقعی خود در بازاهای جهانی خواهد داشت.   

انواع کشت در شرایط درون شیشه ای

 انواع مختلفی از کشت در شرایط درون شیشه­ای به شرح ذیل است:

1-    کشت گیاه کامل: یک بذر ممکن است در شرایط درون شیشه­ای کشت شود و یک گیاهچه و در نهایت یک گیاه کامل  تولید شود، مانند گل ارکیده.

2-    کشت جنین: در این نوع کشت، پس از حذف پوسته­های بذر، جنین جدا شده و کشت می­شود.

3-    کشت اندام و بافت: در این حالت اندام یا بافت گیاهی جدا شده، در شرایط درون شیشه­ای رشد می­کند. مانند کشت پیاز، میانگره، مریستم، ریشه، برگ و پرچم.

4-    کشت کالوس: به تولید توده سلولی تمایز نیافته از کشت یک بافت خاص در شرایط درون شیشه­ای کشت کالوس گفته می­شود.

5-    کشت سلول: کشت سلول­های منفرد که به کمک آنزیم­ها یا روش­های مکانیکی از یک بافت گیاهی بدست می­آید، کشت سلول نامیده می­شود.

اهداف کشت بافت در گیاهان زینتی

سه هدف اولیه در کاربرد فنون کشت بافت برای گیاهان مورد نظر است:

1-     تولید سریع شمار زیادی از گیاهان که از نظر ژنتیکی یکسان هستند

از این روش برای گیاهانی که تکثیر آن­ها از روشهای مرسوم با مشکل مواجه می باشند، مانند ژربرا، آنتوریوم، ارکید، سوسن، ارقام جدید رز و غیره استفاده می­شود. گل ژربرا در رده اول تکثیر کشت بافتی دنیا قرار دارد.

2-     حذف بیماریها و تولید گیاهان عاری از بیماری

امروزه تمام شرکت­های تولید کننده­ی گل در جهان از پایه های عاری از ویروس برای تکثیر گل­ها بخصوص در مورد گل میخک که دارای ویروس­های اختصاصی زیادی است استفاده می­کنند.

3-     تولید ارقام (ژنوتیپ­های­) جدید

در حال حاضر تنها در هلند هر ساله 125 رقم جدید داودی، 100 رقم ژربرا، 70 رقم لیلیوم و 50 رقم میخک تولید می‌شود که قسمتی از این گیاهان با کمک روش­های اصلاح از طریق کشت بافت بوجود آمده­اند.

مراحل تکثیر:

چهار مرحله عمده فرایند تکثیر درون شیشه­ای به شرح زیر است:

1-     تهیه کشت­های استریل (استقرار):این مرحله اغلب به دلیل آلودگی و تولید ترکیبات فنولیک توسط ریز نمونه، مشکل است. با این­حال در این مرحله باید تعداد مناسبی ریز نمونه بعد از ضد عفونی زنده مانده و برروی محیط کشت، بدون آلودگی رشد کنند.

2-     تولید و تکثیر گیاهچه: عموماً افزودن هورمون­های سیتوکنین به محیط کشت، تولید شاخه از جوانه­های جانبی موجود و یا تولید شاخساره از برگ، ساقه، دمبرگ را به میزان زیادی افزایش می­دهد. جهت افزایش تولید گیاه در این مرحله می­توان نمونه­ها را چندین مرتبه واکشت نمود.

3-     ریشه­زایی در شرایط درون شیشه­ای: گیاهچه­های حاصل از مرحله قبل به محیط ریشه­زایی حاوی اکسین منتقل می­شوند.

4-     سازگاری: گیاهچه­های ریشه­دار شده از محیط کشت خارج شده و آگار آن­ها به آرامی شسته می­شود. این گیاهچه­ها جهت سازگاری به گلخانه­های با رطوبت بالا منتقل می­شوند.

روش­های مختلف ریزازدیادی

برای ریز ازدیادی از روش­های مختلفی استفاده می شود که در ذیل دو روش رایج آن ارایه شده است:

-         ریز ازدیادی با استفاده از جوانه­های انتهایی و جانبی: استفاده از جوانه­های انتهایی و جانبی یکی از روش­های رایج است که طی آن جوانه­های موجود در بافت پس از قرار گرفتن بر روی یک محیط کشت مناسب، فعال شده و تولید نوساقه می­نمایند. در این روش مرحله کالوس وجود ندارد، لذا حجم کار کمتر است و ضمناً خطر ایجاد جهش و تنوع سوماکلونال کاهش می­یابد و بعبارتی روشی مطمئن و بی خطر برای حفظ خصوصیات گیاه مادری است.

ریز­ازدیادی با استفاده از جوانه­های نابجا: اساس این روش تشکیل شاخساره بر روی ریزنمونه‌های مختلف مثل برگ، دمبرگ، گره­ها، میان گره­ها و لپه­ها است، این روش در سوسن، سنبل، بنفشه، پتونیا، فریزیا، فیکوس، آنتوریوم و گل داودی استفاده شده است. در این سیستم جوانه­های نابجا یا مستقیماً بر روی ریزنمونه تشکیل می­شوند یا اینکه بر روی ریز نمونه ابتدا کالوس تشکیل می­شود و سپس، شاخساره­ها بر روی کالوس تشکیل می­شوند. در صورت دستیابی به یک پروتکل با کارایی بالا، میزان تکثیر در این روش در مقایسه با روش تکثیر از طریق جوانه‌های انتهایی و جانبی، بسیار بیشتر است.

انشاءاز این سایت استفاده کامل ببرید