بونسای

بونسای، دارْسان یا یا درخت‌ریزه‌های ژاپنی (به ژاپنی: 盆栽)‏ هنر پرورش درختان و گیاهانی است که در اندازهٔ کوچک ایجاد می‌شوند.

بونسای یا دارسان ویژگی درختان یا گیاهانی که آنها را در گلدان به‌صورتی پیرایش می‏کنند که پاکوتاه شوند و در سنین ۱۰۰ تا ۲۰۰ سالگی در حدود ۳۰ تا ۶۰ سانتی‌متر ارتفاع داشته باشند. از آنجا که پیراستن گیاه به صورت بونسای تقلید شکل درخت در مقیاس کوچک‌تر است،  برای واژه بونسای برابر فارسی دارسان (همانند دار و درخت) را برگزیده است.^[۲]

فرهنگ چین و به ویژه ژاپن در آفرینش چشم‌انداز فضای سبز بر این است که کل طبیعت را یکجا به باغ منتقل کنند. نه مانند غربیها که بخشی از طبیعت را به عنوان باغ تلقی می‌کنند. ژاپنی‌ها طبیعت را دوست دارند، نه رونوشت از آن را؛ و باغسازی غربی را رونوشت از طبیعت می‌دانند. بُنسایی نوعی از باغبانی هنری است که از قدیم در چین و ژاپن به روش‌های مختلف متداول بوده و هم اکنون کل جهان از این هنر با اطلاع هستند و کم و بیش آن را به طور نسبی به اجرا در می‌آورند. از نظر لغوی بُن به معنی بشقاب، سینی یا گلدان و سای به معنی کشت و کار است و بونسای را کاشته شده در سینی معنی کرده‌اند؛ اما نه هر گلدانی و گیاهی. پا کوتاه کردن یک درخت و کاشت در گلدان کوچک متضمن هرس و نگهداری خاص است که با هرس دیگر درختان در باغ متفاوت است.

نگهداری بونسای

بدلیل این که خاستگاه این گیاهان از کشورهای آسیای جنوب شرقی می‌باشد، مانند: چین، تایلند و.... آب و هوای مناسب برای گیاه بونسای، گرم و مرطوب می‌باشد. پس بهتر است که برگهای بونسای را ۱ یا ۲ بار در روز با اسپری خیس شوند. تا رطوبت آن تامین شود همچنین دمای اتاق هم برای بونسای مناسب است. نور مستقیم خورشید باعث سوختن درختچه بونسای می‌شود. نور غیر مستقیم یا نور پشت پرده با حداقل یک متر فاصله برای بونسای مناسب می‌باشد. البته برخی گونه‌ها هم وجود دارند که برای فضای بیرون هستند که منظور ما گونه‌های اپارتمانی می‌باشد.

. خاک بونسای معمولاً" کوکوپیت می‌باشد، که رطوبت را در خود حفظ می‌کند، بنابر این لازم نیست هرروز به ان آب بدهید هر زمانی که به خاک دست زدید و خشک بود به ان اب بدهید و نباید بگذارید زیاد خشک بماند. معمولاً" یک روز در میان و بیش از سه روز نشود در تابستان بیشتر و در زمستان کمتر. از آبیاری بیس از حد هم خودداری کنید. بهترین زمان ابیاری بونسای بعد از غروب آفتاب می‌باشد. چون آب تا فردا صبح تبخیر نمی‌شود و همچنین نور باعث سوختن برگ‌ها نمی‌شود.

از آنجا که خاک کوکوپیت یک خاک خنثی می‌باشد و عاری از مواد غذایی است، بعد از مدتی گیاه دچار کمبود مواد غذایی می‌شود و برگهای آن شروع به ریزش می‌کند پس باید به بونسای کود داد تا مواد غذایی آن تامین شود. کود بونسای موجود در بازار ایران، کریستالون و آهن می‌باشد که برای بامبو و برخی گل وگیاه‌ها نیز می‌توان استفاده کرد. که باید یک قاشق چایخوری از آن را در یک لیتر آب حل کرد و هر ۱۵ روز یک بار از ان اب به گیاه بدهید. توجه داشته باشید که نباید هر دو کود را باهم بدهید. اگر از هر دو کود استفاده می‌کنید تقریباً". یک هفته بین آنها فاصله بیندازید. آب حاوی کود را دور نریزید و در دفعات بعد استفاده کنید.

همه چیز راجع به بونسای

ظروف بونسای :

ظروف بونسای باید از نظر اندازه و شکل و رنگ مناسب با خصوصیات درختان بونسای انتخاب گردند زیرا به بونسای اجازه می دهند تا در نور مناسب به خوبی رشد و جلوه گری نمایند. البته در ابتدا نیازی به تهیه ی  گلدان های کمباب و گران قیمت نمی باشد. آموختن هنر بونسای را بهتر است از گلدان های بزرگتر که دارای حجم بیشتری هستند، شروع نمائید و با روند افزایش ارزش درخت به تهیه ظرف مناسبتری اقدام کنید. اما اولین خصیصه گلدان های کوچکتر آن است که دارای لبه های پهن و تزئین شده بود و بنابراین اندکی بزرگتر به نظر می رسند و تنوع رنگ بیشتری دارند و انجام عملیات لازم بر سطح خاک آنها آسانتر است.

خاک بونسای :

ترکیب خاک بونسای از اهمیت به سزایی برخوردار است که معمولا آن را از انواع درشت بافت و کم قوت انتخاب می کنند. برای این منظور خاک را به خوبی الک نموده و ذرات ریز آن را جدا می کنند تا فضاهای خالی خاک افزایش و در نتیجه زهکشی آن بهبود یابد و مانع خفگی ناشی از پر آبی و پوسیدگی ریشه ها و سرانجام مرگ درخت گردند.

نگهداری بونسای:

خصوصیات گیاهی و اقلیمی گیاهی بونسای را مورد بررسی قرار دهید و مطمئن شوید که در محل مناسبی از نظر نور و حرارت قرار گرفته اند زیرا ممکن است، لازم باشد تا شرایط محیطی را اندکی تغییر دهید. گو این که هیچگاه نمیتوان شرایط را کاملا نظیر شرایط طبیعی زیستی برای آنها فراهم ساخت.

آبیاری بونسای:

بونسای هایی که برای مدت ها و به صورت عاشقانه ای آبیاری و مراقبت گردیده اند، قادرند بر بینندگان خود تاثیرات عمیق و پایدار بگذارند به ویژه اگر دارای عمرهای بیش از یک قرن بوده و از پرورش دهندگانی به دیگران دست به دست شده باشند.

 

از طرفی هرگونه ایجاد استرس بر بخش های شاخ و برگی گیاه بر سیستم ریشه ای کوچک و سطحی تر بیش از سیستم ریشه ای عمیق تر و گسترده تر آسیب خواهد دید زیرا قادر به تامین رطوبت کافی برای شاخ و برگ ها به ویژه اگر در معرض جریان هوای خشگ قرار گیرند، نمی باشد.

به این نکته توجه داشته باشید که آبیاری بی رویه باعث مرگ درختان بونسای می شود. بر اساس گونه های گیاهی انتخاب شده، شرایط محیطی، نوع خاک، اندازه گلدان و محل استقرار بونسای می توان آبیاری لازم را به صورت های مختلف از دوبار در روز تا یکبار در هفته تغییر داد و عموما باید سطح خاک آن به عمق 2 تا 3 سانتی متر قبل از هر آبیاری به طور کامل خشک شده باشد.

آبیاری به روش مه پاشی با اسپری کننده ها بر روی شاخ و برگ گیاه کمک چندانی به رفع مشکلات کمبود آب برای بونسای نخواهد بود اما روش مناسبی برای افزایش رطوبت محیط گیاه خواهد شد. بهتر است بخش زیرین گلدان را به طور کامل در درون ظرف آب قرار دهید زیرا از این طریق مانع شسته شدن ذرات خاک نیز خواهید شد. در برخی از موارد، سینی پر از سنگریزه ای که برای سهولت انجام زهکشی در زیر گلدان ها قرار داده می شود به عنوان منبع بهبود رطوبت محیط عمل نموده و بهتر است سنگریزه های آنرا به صورت هفتگی شسته و تمیز نموده و یا این که سینی حاوی بونسای را به طرف یکی از گوشه های آن که دارای منفذ است به کمک قطعه ای آجر یا سرامیک برای تسهیل زهکشی به صورت شیبدار در آورد.