یونجه گیاهی است علفی و چند ساله

یونجه گیاهی است علفی و چند ساله :

یونجهیونجه گیاهی است علفی و چند ساله که ارتفاع آن تا یک متر میرسد برگهای آن دارای سه برگچه می باشد برگچه های نوک تیز، سبز رنگ و بیضی شکل است . گلهای یونجه بشکل سبز و برنگ بنفش تیره یا آبی روشن است میوه یونجه مانند صدف بوده و دانه داخل میوه مانند لوبیا ولی کوچکتر از آنزمی باشد .

یونجه ریشه ای بسیار عمیق درد و ریشه آن تا سه متر بداخل زمین نفوذ می کند و بنابراین منبع ویتامین ها و مواد معدنی است که از خاک می گیرد .

یونجه از زمانهای بسیار قدیم در ایران کشت می شده است و در حدود پنج قرن قبل از میلاد مسیح از یاران به یونان برده شد و در قرن هفتم بعد از میلاد به اروپا راه یافت . یونجه در ایران در مناطق مرکزی و جنوبی به مقدر بسیار زیاد کشت می شود. زنبور عسل گل یونجه را دوست درد واز آن شهد زیادی بدست می آورد و تبدیل به عسل می کند .

پرورش این گیاه در قدیم برای تهیه علوفه چهارپایان بوده ولی در حال خاضر بعلت درا بودن مواد مغذی به مصرف غذایی نیز می رسد .

ترکیبات شیمیایی: یونجه سرشار از ویتامین های A,C,E,K و همچنین دارای آمیلاز که آنزیم مخصوص هضم مواد نشاسته ای است می باشد .

آنزیم های بسیاری در یونجه یافت می شود بعنوان مثال می توان از امولسین ،‌اینورتاز ، و پکتیاز نام برد .

یونجه دارای حدود 20%‌پروتئین می باشد پروتئین های موجود در یونجه عبارتند از:

لیزین ،‌آرژنین ، هیستیدین ، آدنین ، فنیل آلانین ،‌آسپاراژین و سیستین . یونجه دارای اسید فسفریک نیز هست . یونجه همچنین دارای منیزیوم ، آهن و مقدر جزئی ارسنیک و سیلیس است . بنابراین یونجه از نظر مواد غذایی بسیار قوی است و غذای خوبی برای انسان و حیوانات است .

خواص داروئی:

یونجه از نظر طب قدیم ایران گرم است . البته تاره آن گرم و تر و خشک شده آن گرم و خشک است .

1)یونجه از نظر اینکه دارای بسیاری از مواد معدنی می باشد شیره آن برای بچه هایی که در حال رشد هستند و اسخوان بندی محکمی ندارند بسیار مفید است . حتی امروزه پودر این گیاه را در داروخانه ها می فروشند که آنرا

می توان برای بچه های شیر خوار مصرف کرد . برای تهیه شیره یونجه باید مقدر 300 گرم یونجه را در یک لیتر آب ریخت و آنرا جوشانید تا مقدر آب آن به نصف تقلیل یابد سپس آنرا صاف کرده و مقدر کمی عسل به آن اضافه کنید که بصورت شربت داراید . مقدر مصرف برای طافال 200 گرم در روز است و برای اطفال شیرخوار حدود 50 گرم یم باشد که می توان به شیر آنها اضافه نمود . اشخاص بزرگسال هم برای بالا بردن انرژی می توانند از این شیره استفاده کنند .

2) یونجه رابصورت تازه و یا جوانه آنها رابا سالاد میل کنید . جوانه یونجه را بصورت بسته بندی شده می توانید از سوپر مارکتها خریدری کنید .

3)یونجه ملین است .

4)یونجه دو برابر اسفناج آهنم درد بنابراین خونساز است و برای کسانیکه به کم خونی مبتلا هستند مفید است .

5)یونجه بعلت درا بودن آهن برای درمان بیمایر راشیتیسم بکار می رود .

6)عوارض کمبود ویتامین ث با خوردن یونجه از بین میرود.

7)یونجه تازه در بسیاری از کشورها مانند چین و روسیه و آمریکا به مقدر زیاد بجای اسفناج مصرف می شود .

8)یونجه را در داروخانه ها و فروشگاههای گیاهان دارویی و یا برخی از داروخانه ها بصورت پودر ، کپسول و قرص بفروش می رسانند . مقدرمصرف آن سه قرص در روز است.

9)با همه مزایایی که یونجه دارد در خوردن تازه آن نباید زیاده روی کرد زیرا بسیار نفاخ است و حتی حیواناتی که به مقدر زیاد از آن می خورند بعلت گاز زیاد ممکن است تلف شوند .

10)ضماد پخته یونجه را اگر روزی چند بار روی اعضایی که رعشه دارند بگذارید آنها را شفا می دهد .

11)تخم یونجه قاعده آور است و برای این منظور تخم یونجه را بصورت دم کرده مصرف کنید .

12)دم کرده یونجه درمان اسهال است.

13)برای نرم کردن سینه و تسکین سرفه روزی 2-3 فنجان دم کرده تخم یونجه را مصرف کنید .

14)برای درمان رعشه تخم یونجه را در روغن زیتون بریزید و مدت یک هفته جلوی آفتاب بگذارید سپس آنرا صاف کنید و روزی چند قاشق از آنرا بخورید و همچنین روی اعضایی که رعشه دارند بمالید.

15)یونجه حاوی مقدرزیادی ویتامین است . کوبیده آن زخم را به سرعت الیتام داده و از خونریزی جلوگیری می کند .

روش مصرف کود در زراعت یونجه

روش مصرف کود در زراعت یونجه:

روش مصرف کود :

تمام کود فسفر ، پتاسه و ازته قبل از کاشت به وسیله کودپاش سانتریفوژ یا دست پاش و یا به صورت نواری در عمق مناسب( 20 تا 25 سانتی متر)توزیع و به زیر خاک برده شود. کود آلی در صورتی که پوسیده باشد قبل از کشت توزیع و با خاک مخلوط گردد. امّا در حالتی که کاملا پوسیده نباشد بهتر است در پاییز سال قبل از کشت ، مصرف شده و با خاک مخلوط گردد.  درصورت نیاز به کود پتاسه درخاکهای سبک و یا در هرخاکی که غلظت پتاسیم قابل استفاده کمتر از 300 میلی گرم در کیلوگرم خاک باشد ، بهتر است آن را در دو نوبت بعد از چین اوّل و همچنین در اواسط مرداد ماه بعد از برداشت ، مصرف کرد.

تناوب یونجه :

یونجه طی چندین سال عمر خود ، مقدار زییادی مواد آلی و ازت در خاک باقی می گذارد. ازت تثبیت شده در گره های موجود در ریشه به صورت آلی بوده ، با افزایش سن گیاه بتدریج این گره ها از ریشه جدا شده و در خاک قرار گرفته و تجزیه می شود و ازت آن به فرم معدنی و قابل استفاده برای گیاه بعدی در می آید. از هر هکتار مزرعه یونجه ، بسته به شرایط رشد ، سالانه حدود 70 تا 120 کیلو گرم ازت به خاک اضافه می شود. بنابراین گیاه بعدی باید نیاز ازتی بالایی داشته و از طرف دیگر نسبت به ازت زیاد خاک مقاوم بوده و ورس نکند. از جمله گیاهانی که چنین خصوصیّتی را دارند می توان ذرت ، چغندرقند ، پنبه ، سیب زمینی را نام برد. از آنجائی که زیادی ازت خاک باعث ورس در گندم می شود لذا این گیاه را نبایستی بلافاصله بعد از یونجه در تناوب قرار داد و معمولا یک گیاه وجینی با نیاز ازتی بالا مابین یونجه و گندم قرار می گیرد. واگر بخواهیم در تناوب ، گندم را بعد از یونجه قرار دهیم بایستی از ارقامی که کود پذیری بالایی دارند و نسبت به ورس مقاوم می باشند استفاده کرد. در مقایسه با گندم ، جو حسّاسیّت بیشتری به ورس دارد. برای آشنایی چندین نمونه تناوب یونجه را می آوریم :

در مناطق سرد سیر :

یونجه (چند سال) - چغندر قند یا سیب زمینی - گندم یا جو.

چنانچه در منطقه ای هدف ، تولید علوفه باشد می توان از تناوب زیر استفاده کرد :

یونجه (چند سال) - ذرت علوفه ای - گندم یا جو

یک تناوب دیگر نیز توصیه می گردد که این تناوب را می توان برای واحد های زراعی کشاورزان عمده کار پیشنهاد نمود.

یونجه - سیب زمینی - گندم - جو

علّت انتخاب این تناوب که قابل اجرا در تمام مناطق استان می باشد ، به شرح زیر بیان می گردد.

گندم و جو به علّت های زیر انتخاب شده اند :

1ـ استراتژیک بودن آن ها.

2ـ تعداد کمتری کارگر نیاز دارند .

3ـ در ازای تحویل این محصولات به دولت کشاورزان می توانند از امکاناتی نظیر کود ، سم ، ادوات دنباله بند و تسهیلات بانکی استفاده نمایند .

4ـ باعث می شود در تمام طول سال تقریباً زمین زیر کشت باشد .

5ـ کاشت ، داشت و برداشت آن ها آسان است.

6ـ در دامداری از جو استفاده می کنند .

7ـ گندم دارای اعتبار معنوی و اقتصادی خاصّی است .

یونجه به خاطر این که :

1ـ استراتژیک است .

2ـ با کیفیّت است .

3ـ درآمد آن زیاد است .

4ـ دامداری در منطقه وجود دارد .

5ـ خاک را اصلاح می کند .

6ـ در صورت نیاز با پیش فروش آن می توان به درآمد رسید .

7ـ کارگر کمتر احتیاج دارد .

8 ـ از ماشین آلات می توان در قسمت های دیگر مزرعه در طول 5 ـ 4 سال استفاده کرد .

سیب زمینی به خاطر این که :

1ـ به عنوان موادّ غذایی مهمّی مطرح است .

2ـ جامعه با بحرانی از آن روبرو است .

3ـ پتانسیل تولید آن در محل زیاد است .

4ـ کشت آن در منطقه عملاً و در سطح زیادی مرسوم است .

5ـ مقدار تولید در هکتار آن زیاد است .

6ـ درآمد زیادی از فروش آن حاصل می گردد .

7ـ چون یک گیاه وجینی است زمین از نظر محصول بعدی کم علف خواهد شد.

ارقام یونجه :

از میان ارقام متعدّد یونجه ، در این استان در حال حاضر از یونجه رقم همدانی استفاده می شود که این رقم مناسب مناطق سردسیر و مناطق معتدل و منطقه طارم می باشد و توصیه می گردد هیچ رقم دیگری بدون مشورت وارد استان نگردد تا تولید بذر که از سال 81 به طور اصولی آغاز گردیده دچار مشکل نشود.

تاریخ و چگونگی کاشت :

یونجه را در مناطق سرد و معتدل در بهار و نیمه اوّل شهریور باید کاشت. در منطقه طارم می توان در اوایل پاییز و اواخر زمستان (اسفند ماه) کاشت. در مناطقی که زمستان های سخت دارند بهتر است یونجه را در بهار کاشت. حداقل درجه حرارت برای شروع جوانه زنی یونجه یک درجه سانتیگراد و درجه حرارت مناسب برای کاشت حداقل ده درجه سانتیگراد می باشد.

به دلیل دوام چندین ساله یونجه ، و به واسطه این که در طول عمر آن فقط یک بار عمل کاشت انجام می شود ، بایستی زمین آن را به خوبی آماده نمود. یک شخم عمیق برای کاشت پاییزه در بهار همان سال و برای کاشت بهاره در پاییز سال قبل لازم است. با انجام این شخم بقایای علف های هرز چندین ساله به خصوص ریشه ها در معرض آفتاب قرار گرفته و خشک شده و از بین میروند. ضمن این که نزولات آسمانی بهتر در خاک ذخیره شده و بقایای محصول قبلی تا زمان کاشت یونجه ، به خوبی می پوسند.

در موقع کاشت یک شخم سطحی تر برای آماده شدن بهتر زمین زده می شود. برای خرد شدن کلوخه ها زمین را دو بار عمود بر هم دیسک می زنیم. در صورت وجود بقایای محصول قبلی و ریشه های علف های هرز در سطح خاک ، از هرس یا دندانه برای جمع آوری آنها استفاده می کنیم. پس از آن زمین را توسّط تسطیح کن (لولر) تسطیح می کنیم. تسطیح بهتر زمین در آبیاری یکنواخت زمین ، سبز شدن یکنواخت بوته ها و همچنین در کیفیّت بهتر کار ماشین های برداشت مؤثر است. انتخاب طول کرت بر اساس شیب زمین و نوع خاک انجام می گردد. هر چقدر شیب زمین بیشتر و بافت خاک سبک تر باشد ، طول کرت کمتر است. پس از تسطیح می توان توسط کودپاش سانتریفوژ اقدام به کودپاشی کرد. توسط بعضی از بذرکارها عمل کودپاشی و بذرکاری میتواند همزمان انجام می شود.

بذرپاشی به دوصورت :یابه وسیله دست و یا توسط دستگاه های بذرافشان انجام می گیرد. درصورت عدم دسترسی به ماشینهای بذرافشان می توان بذر یونجه راتوسط کارگر با تجربه درسطح خاک پاشیده و سپس توسط دندانه یا دیسک سبک ویا از طریق کشیدن سرشاخه های درختان ( درسطوح کوچک ) بر روی زمین بذر هارا در عمق کمی از خاک قرار داد.روش دیگراستفاده ازماشین های بذرافشان است. ماشین های بذر افشان دارای مخاذن بذر و کود هستند و کاشت بذر و اضافه کردن کود به زمین را توأماً انجام می دهند. این دستگاه هادارای دوغلطک هستند که بذ ر به صورت آزاد ازمخزن بذر  بین دو غلطک به طور یکدست پاشیده می شود. غلطک جلو باعث به هم فشردن بستر بذر و غلطک عقب باعث دفن کردن بذر وبه هم فشردن خاک می شود.

مقدار بذر :

مقدار بذر لازم برای کاشت یونجه به عوامل متعدّدی از جمله نوع زراعت (آبی یا دیم) و قوّه ی نامیّه ی بذر ، شرایط آب و هوایی ، کیفیّت آماده کردن زمین ، روش کاشت و غیره بستگی دارد.

در شرایط زیر مقدار بیشتری بذر بایستی بکار برده شود :

1ـ در حالتی که زمین به خوبی آماده نشده و شرایت سخت تری برای استقرار گیاه حاکم است.

2ـ بذر دارای قوّه نامیّه کم تری است.

3ـ علف های هرز به میزان بیش تری شیوع داشته و تراکم بالا تری از گیاه برای غلبه بر علف های هرز لازم است.

4ـ در زراعت های آبی نسبت به دیم و در روش کاشت با دست نسبت به کاشت با بذر کار.

* در زراعت های سنّتی در مناطق مختلف بین 30 تا 50 کیلوگرم در هکتار بذر مصرف می شود. در زراعت های مکانیزه مقدار مصرف بذر بین 25 - 15 کیلوگرم در هکتار است. مزارعی که برای بذر گیری اختصاص می یابند برای نفوذ بهتر نور به داخل پوشش ، بایستی یونجه را با تراکم کمتر کاشت. لذا در این حالت بذر مصرفی کمتر و حدود 15 کیلوگرم در هکتار است.

نیاز آ بی :

به طور کلّی نیاز آبی یونجه بالا و راندمان مصرف آب دراین گیاه پایین است.در یونجه قبل از کاشت برای اینکه خاک تا عمق یک متری مرطوب شود ،یک آبیاری سنگین لازم است. واگر ضروری باشد برای جوانه زدن بذر، یک آبیاری سبک بعد از کاشت انجام می شود.به فاصله کمی پس از آن برای جلوگیری از سله بستن خاک یک آبیاری سبک صورت می گیرد.بعد ازخروج گیاه ازخاک میتوان آبیاری رابرای حدود 3 هفته در مناطق معتدله(در مناطق گرم این زمان کوتاه تر است) به تا خیرانداخت.و پس از ان تازمان اولین برداشت ،یک ابیاری کافی است.

* دریونجه استقرار یافته ، میزان مصرف آب وفاصله بین دو آبیاری بستگی به شرایط آب و هوایی دارد. درمناطق سرد سیر کمتر از 15 هزارمتر مکعب آب برای یک دوره رشدونمو یک ساله نیاز است. همچنین فاصله هر دور آبیاری به درجه حرارت هوا و نوع خاک(سبک یا سنگین)بستگی دارد. برای مثال میتوان گفت درمناطق معتدل در بهار حدوداً هر 12 روز یکبار ودر تابستان هر8 روز یکبار بایستی یونجه را آبیاری کرد.

یونجه

یونجه

یونجه گیاهی است علفی و چند ساله که ارتفاع آن تا یک متر میرسد برگهای آن دارای سه برگچه می باشد برگچه های نوک تیز، سبز رنگ و بیضی شکل است . گلهای یونجه بشکل سبز و برنگ بنفش تیره یا آبی روشن است میوه یونجه مانند صدف بوده و دانه داخل میوه مانند لوبیا ولی کوچکتر از آنزمی باشد .یونجه ریشه ای بسیار عمیق درد و ریشه آن تا سه متر بداخل زمین نفوذ می کند و بنابراین منبع ویتامین ها و مواد معدنی است که از خاک می گیرد .



ترکیبات شیمیایی:

یونجه سرشار از ویتامین های A,C,E,K و همچنین دارای آمیلاز که آنزیم مخصوص هضم مواد نشاسته ای است می باشد . 
آنزیم های بسیاری در یونجه یافت می شود بعنوان مثال می توان از امولسین ،‌اینورتاز ، و پکتیاز نام برد .
یونجه دارای حدود 20%‌پروتئین می باشد پروتئین های موجود در یونجه عبارتند از:
لیزین ،‌آرژنین ، هیستیدین ، آدنین ، فنیل آلانین ،‌آسپاراژین و سیستین . یونجه دارای اسید فسفریک نیز هست . یونجه همچنین دارای منیزیوم ، آهن و مقدر جزئی ارسنیک و سیلیس است . بنابراین یونجه از نظر مواد غذایی بسیار قوی است و غذای خوبی برای انسان و حیوانات است .

خواص داروئی: 
یونجه از نظر طب قدیم ایران گرم است . البته تاره آن گرم و تر و خشک شده آن گرم و خشک است . 
1)یونجه از نظر اینکه دارای بسیاری از مواد معدنی می باشد شیره آن برای بچه هایی که در حال رشد هستند و اسخوان بندی محکمی ندارند بسیار مفید است . حتی امروزه پودر این گیاه را در داروخانه ها می فروشند که آنرامی توان برای بچه های شیر خوار مصرف کرد . برای تهیه شیره یونجه باید مقدر 300 گرم یونجه را در یک لیتر آب ریخت و آنرا جوشانید تا مقدر آب آن به نصف تقلیل یابد سپس آنرا صاف کرده و مقدر کمی عسل به آن اضافه کنید که بصورت شربت داراید . مقدر مصرف برای طافال 200 گرم در روز است و برای اطفال شیرخوار حدود 50 گرم یم باشد که می توان به شیر آنها اضافه نمود . اشخاص بزرگسال هم برای بالا بردن انرژی می توانند از این شیره استفاده کنند .
2) یونجه رابصورت تازه و یا جوانه آنها رابا سالاد میل کنید . جوانه یونجه را بصورت بسته بندی شده می توانید از سوپر مارکتها خریدری کنید .
3)یونجه ملین است .
4)یونجه دو برابر اسفناج آهنم درد بنابراین خونساز است و برای کسانیکه به کم خونی مبتلا هستند مفید است .
5)یونجه بعلت درا بودن آهن برای درمان بیمایر راشیتیسم بکار می رود .
6)عوارض کمبود ویتامین ث با خوردن یونجه از بین میرود.
7)یونجه تازه در بسیاری از کشورها مانند چین و روسیه و آمریکا به مقدر زیاد بجای اسفناج مصرف می شود .
8)یونجه را در داروخانه ها و فروشگاههای گیاهان دارویی و یا برخی از داروخانه ها بصورت پودر ، کپسول و قرص بفروش می رسانند . مقدرمصرف آن سه قرص در روز است.
9)با همه مزایایی که یونجه دارد در خوردن تازه آن نباید زیاده روی کرد زیرا بسیار نفاخ است و حتی حیواناتی که به مقدر زیاد از آن می خورند بعلت گاز زیاد ممکن است تلف شوند .
10)ضماد پخته یونجه را اگر روزی چند بار روی اعضایی که رعشه دارند بگذارید آنها را شفا می دهد .
11)تخم یونجه قاعده آور است و برای این منظور تخم یونجه را بصورت دم کرده مصرف کنید .
12)دم کرده یونجه درمان اسهال است.
13)برای نرم کردن سینه و تسکین سرفه روزی 2-3 فنجان دم کرده تخم یونجه را مصرف کنید .
14)برای درمان رعشه تخم یونجه را در روغن زیتون بریزید و مدت یک هفته جلوی آفتاب بگذارید سپس آنرا صاف کنید و روزی چند قاشق از آنرا بخورید و همچنین روی اعضایی که رعشه دارند بمالید.
15)یونجه حاوی مقدرزیادی ویتامین است . کوبیده آن زخم را به سرعت الیتام داده و از خونریزی جلوگیری می کند .

یونجه Medicago sativa

یونجه Medicago sativa
یونجه یا اسپست (medicago sativa به معنی علف مادها) اولین بار توسط مادها برای تامین غذای اسب هایشان اهلی گردید.یونجه اصولا مبدا کویری دارد ودر حال حاضر در تمام مناطق معتدل و شبه قاره کشت می‌گردد.


   
  طبقه بندی علمی یونجه:

  Kingdom: Plantae

  Division: Magnoliophyta

  Class: Magnoliopsida  

  Order: Fabales

  Family: Fabaceae  

  Subfamily: Faboideae

  Tribe: Trifolieae

  Genus: Medicago  

  Species: M. sativa

ریخت شناسی:

یونجه گیاهی است علفی و چند ساله که ارتفاع آن تا یک متر میرسد برگهای آن دارای سه برگچه می‌باشد برگچه‌های نوک تیز، سبز رنگ و بیضی شکل است.

 گلهای یونجه بشکل سبز و برنگ بنفش تیره یا آبی روشن است میوه یونجه مانند صدف بوده و دانه داخل میوه مانند لوبیا ولی کوچکتر از آنزمی باشد.

 ارقام یونجه:

ارقام مختلف یونجه •ارقام یونجه‌های ایرانی عبارت‌اند از: همدانی، بمی، یزدی، قره یونجه، بغدادی، ‏مهاجرانی، قره یونجه خورونده، هراتی، افغانی، فامنین و ‏‎……‎
ارقام یونجه خارجی موآپا ‏‎–‎‏ سونورا ‏‎–‎‏ سی ریور ‏‎–‎سکوئل ‏‎–‎‏ ماسیرسا- رنجر- کانادایی- ‏هاردیگان- ترکستانی و‏‎………‎ 

کشاورزی یونجه:

در مناطقی که دارای زمستان‌ها معتدل هستند بهتر است بونجه را بهتر است در پاییز به اندلزه کافی زود کاشت.تا قبل از اینکه سرما رشد آن را متوقف کندگیاه بتواند مستقر شود. و در مناطقی که دارای زمستان‌ها سرد هستندگیاه باید در بهار کشت شود وکشت آن باید زود انجام شود تا قبل از شروع گرما تابستانه گیاه مستقر شود.کاشت یونجه با بذر کار بر کاشت با دست ترجیح دارد. و فاصله بین ردیف‌ها ۱۴۰-۱۵۰سانتی متر و عمق کاشت ۱-۳ سانتی متر در نظر گرفته شده. از علف‌ها هرز برای این گیاه سس است که بسیار خطر ناک است و می‌تواند کل منطقه را آلوده کند و می‌توان با نفت یا علف کش‌ها تماسی یا سوزاندن آن را کنترل نمود. مقدار آب مورد نیاز یونجه در سال تقریباً ۱۰۰۰ تا ۲۰۰۰ میلی متر است.

تناوب یونجه با گیاهان دیگر:

در تناوب یونجه برای گیاهی که بعد از خودش کاشته می‌شود بسیار سودمند است.(به علت داشتن ریزوم وفعالیت ریبزوبیوم کننده نیتروژن)البته برای اینکه چنین اتفاقی بیقتد باید زمانی که هنوز عملکرد خوبی دارد باید آن را زیر خاک نمود.اگر در زیر رو نمودن آن تاخیر کنیم یا مورد حمله علف‌ها هرز قرار گیرد دیگر برای گیاه بعدی سودمند نخواهد بود.

علف هرز سس یونجه:

رنگ رشته‌های این گیاه سس نارنجی مایل به زرد است.مهم ترین میزبان آن یونجه‌است. سس نه تنها طعم یونجه را به عنوان علوفه نامطلوب می‌سازد بلکه آن را تا حدی نیز سمی می‌نماید. در صورت کنترل ننمودن آن محصولاز نظر کمی و کیفی کاهش یافته و عمر مزرعه کوتاه می‌شود. 

میزبان‌های دیگر این سس عبارت‌اند از : چغندرقند. بعضی از سبزی‌های جالیز. شبدر قرمز. نخود سفید. سسی که معمولاً به علف‌های هرز کنار مزارع و جاده‌ها. به خصوص خارشتر میزند. از این نوع سس است.

طریقه مبارزه با سس یونجه:
استفاده از بذور خالص برای کاشت یونجه. 
استفاده از کودهای غیر آلوده به سس. 
کاشت یونجه در اواخر تابستان یا در پاییز به جای بهار آلودگی اولیه سس را با رسیدن فصل سرما از میان می‌برد. 
کاشت با تراکم بالا ایجاد سایه نمی‌نماید و از جوانه زدن سس جلوگیری به عمل می‌آورد. 
در مناطقی که یونجه باید در بهار کاشته شود می‌توان از ۱۵-۱۲کیلو گرم در هکتار علف کش دکتال (کلرتال دیمیتل۷۵درصد پودر)قبل از سبز شدن یونجه و علف‌های هرز از جمله سس استفاده نمود. در یونجه چند ساله (از سال دوم به بعد)دکتال را می‌توان در اواخر زمستان اندکی قبل از رویش بهاره یونجه سمپاشی نمود. هنگام مصرف این علف کش زمین باید از رطوبت کافی برای تاثیر بیشتر سم برخوردار باشد. بنابراین در صورت خشک بودن زمین یک نوبت آبیاری مزرعه توصیه می‌شود. 
در صورتی که پیشگیری‌های فوق انجام نشد و یا به عللی موثر واقع نشد و مزرعه باز هم به سس آلوده گردید لکه‌های آلوده به سس را می‌توان به روش‌های زیر از میان برد : پاشیدن محلول۱٪ پاراکوت(یا۳لیتر در هکتار)در منطقه آلوده به سس. سوزانیدن منطقه آلوده توسط شعله افکن و یا وسایل مشابه. پاکسازی مکانیکی منطقه از سس و بیرون بردن انگل به خارج از مزرعه. 
در صورتی که منطقه وسیعب از مزرعه به سس آلوده باشد می‌توان توسط علفکش رانداپ(گلیفوزیت۴۱درصد ای سی) به میزان ۷۳۰-۳۶۰سی سی در هکتر زمانی که یونجه ارتفاع ۲۵- ۲۰ سانتی متر داشته باشد سمپاشی نمود. این سمپاشی باید یک با پس از ده روز تکرار شود. در یونجه سال اول سمپاشی باید در زمان ۸ برگی یونجه انجام پذیرد. 
در زمان آلوده بودن یونجه به سس برداشت محصول باید قبل از به بذر رفتن سس صورت پذیرد تا از انتشار بذر ممانعت شود. 
از سال دوم به بعد تاخیر در برداشت یونجه با سایه انداختن روی زمین مانع جوانه زنی بذر سس می‌شود. 
درزمان الوده بودن واز چین دوم میتوان از سم پرسوئیت نیز استفاده نمود. 

اثر علف کش‌ها برروی سایر علف‌های هرز یونجه:

بررسی و آزمایش اثر چند علفکش بر روی علفهای هرز یونجه در آذربایجان‌شرقی در دو منطقه محل اجرای طرح (مراغه - بستان‌آباد)نشان داده‌است کهاستفاده از علفکشهای بنتازون ۳ و ۲/۵ لیتر در هکتار، متری بوزین ۷۰۰-۱۰۰۰ گرم در هکتار نسبت به شاهد بدون وجین اختلاف معنی‌داری داشته از نظر تاثیر بر روی علفهای هرز پهن‌برگ در یک سطح آماری قرار گرفتند. علفکشهای متری بوزین ۱۰۰۰ و ۷۰۰ گرم در هکتار، هالوکسی فوپ اتیل ۲ لیتر در هکتار، فلوآزیفوپ بوتیل ۲ لیتر نسبت به شاهد بدون وجین اختلاف معنی‌داری داشته و از نظر تاثیر بر روی علفهای هرز باریک برگ در یک سطح واقع شده‌اند.

خواص دارویی:

یونجه از نظر طب قدیم ایران گرم است. البته تاره آن گرم و تر و خشک شده آن گرم و خشک است.
یونجه از نظر اینکه دارای بسیاری از مواد معدنی می‌باشد شیره آن برای بچه‌هایی که در حال رشد هستند و اسخوان بندی محکمی ندارند بسیار مفید است. 
حتی امروزه پودر این گیاه را در داروخانه‌ها می‌فروشند که آنرا می‌توان برای بچه‌های شیر خوار مصرف کرد. برای تهیه شیره یونجه باید مقدر ۳۰۰ گرم یونجه را در یک لیتر آب ریخت و آنرا جوشانید تا مقدر آب آن به نصف تقلیل یابد سپس آنرا صاف کرده و مقدر کمی عسل به آن اضافه کنید که بصورت شربت داراید. 
مقدر مصرف برای اطفال ۲۰۰ گرم در روز است و برای اطفال شیرخوار حدود ۵۰ گرم یم باشد که می‌توان به شیر آنها اضافه نمود. اشخاص بزرگسال هم برای بالا بردن انرژی می‌توانند از این شیره استفاده کنند.
یونجه رابصورت تازه و یا جوانه آنها رابا سالاد میل کنید. جوانه یونجه را بصورت بسته بندی شده می‌توانید از سوپر مارکتها خریدری کنید. 
یونجه ملین است. 
یونجه دو برابر اسفناج آهن دارد بنابراین خون ساز است و برای کسانیکه به کم خونی مبتلا هستند مفید است. 
یونجه بعلت درا بودن آهن برای درمان بیماری راشیتیسم بکار می‌رود. 
عوارض کمبود ویتامین ث با خوردن یونجه از بین میرود. 
یونجه تازه در بسیاری از کشورها مانند چین و روسیه و آمریکا به مقدر زیاد بجای اسفناج مصرف می‌شود. 
یونجه را در داروخانه‌ها و فروشگاههای گیاهان دارویی و یا برخی از داروخانه‌ها بصورت پودر، کپسول و قرص بفروش می‌رسانند. مقدرمصرف آن سه قرص در روز است. 

با همه مزایایی که یونجه دارد در خوردن تازه آن نباید زیاده روی کرد زیرا بسیار نفاخ است و حتی حیواناتی که به مقدر زیاد از آن می‌خورند بعلت گاز زیاد ممکن است تلف شوند.
ضماد پخته یونجه را اگر روزی چند بار روی اعضایی که رعشه دارند بگذارید آنها را شفا می‌دهد. 
تخم یونجه قاعده آور است و برای این منظور تخم یونجه را بصورت دم کرده مصرف کنید. 
دم کرده یونجه درمان اسهال است. 
برای نرم کردن سینه و تسکین سرفه روزی ۲-۳ فنجان دم کرده تخم یونجه را مصرف کنید. 
برای درمان رعشه تخم یونجه را در روغن زیتون بریزید و مدت یک هفته جلوی آفتاب بگذارید سپس آنرا صاف کنید و روزی چند قاشق از آنرا بخورید و همچنین روی اعضایی که رعشه دارند بمالید. 
یونجه حاوی مقدرزیادی ویتامین است. کوبیده آن زخم را به سرعت الیتام داده و از خونریزی جلوگیری می‌کند. 

مواد معدنی وپروتین ها:

یونجه سرشار از ویتامین‌های A,C,E,K و همچنین دارای آمیلاز که آنزیم مخصوص هضم مواد نشاسته‌ای است می‌باشد.

آنزیم‌های بسیاری در یونجه یافت می‌شود به‌عنوان مثال می‌توان از امولسین، اینورتاز، و پکتیاز نام برد. یونجه دارای حدود ۲۰٪‌پروتئین می‌باشد پروتئین‌های موجود در یونجه عبارت‌اند از:

لیزین، ‌آرژنین، هیستیدین، آدنین، فنیل آلانین، ‌آسپاراژین و سیستین. یونجه دارای اسید فسفریک نیز هست. 

یونجه همچنین دارای منیزیوم، آهن و مقدر جزئی ارسنیک و سیلیس است. 

بنابراین یونجه از نظر مواد غذایی بسیار قوی است و غذای خوبی برای انسان و حیوانات است

زرشک

زرشک

زرشک درختچه‌ای است دارای ساقه خاردار که ارتفاع آن تا 4 متر نیز می‌رسد. چوب این درخت قهوه‌ای ، قرمز و یا زرد رنگ می‌باشد. برگهای آن بیضی شکل با دندانه‌های اره‌ای (سوزنی) بین ماههای آوریل و ژوئن (انتهای بهار و ابتدای تابستان ). غنچه ها و گلهای خوشه‌ای و زرد رنگ روشن از آن جوانه می زنند است. این غنچه ها و گلها در فصل پاییز رنگ قرمز گیلاسی به خود می گیرند که به صورت بوته های خمیده رشد می کنند. شاخه‌های زرشک تیغ زیادی دارد. میوه زرشک قرمز رنگ ، گوشتی ، بیضوی شکل و دارای طعمی ترش است. قسمت مورد استفاده این گیاه ریشه ، پوست ریشه و ساقه ، برگ گل و میوه آن است.




زرشک رده ای با تقریباً 500-450 گونه برگ ریز است و بومی مناطق معتدل و نیمه استوایی اروپا ، آسیا ، آفریقا ، آمریکای شمالی و آمریکای جنوبی می باشند. آنها ارتباط بسیارنزدیکی با رده Mahonia از نظر دارند که بعضی از گیاه شناسان زرشکها را شامل می شود. 
Berberis gagnepainii دارای خارهایی سه شاخه با جوانه های کوچک برگدارمی باشد. طول هر تیغ به 20 میلیمتر می رسد. 
از خصوصیات این رده ، دو شکل جوانه است ، جوانه های درازکه ساختار گیاه را تشکیل می دهد وجوانه های کوتاه با طول تقریبی 1 تا 2 میلیمتر. برگهایی که روی جوانه های بلند قرار دارند غیر فتوسنتزی هستند و بین خارهای سه شاخه 3 تا 30 میلیمتری رشد کرده اند؛ تکمه موجود درگوشه هر برگ و خار تشکیل دهنده جوانه کوچکی است که دارای چندین برگ فتوسنتزی و معمولی می باشد. طول این برگهای ساده 1 تا 10 سانتیمتر و دارای لبه هایی یکپارچه یا پرخار هستند. برگها در گیاهان جوان فقط روی جوانه های بلند رویش پیدا می کنند و روش برگدهی کامل ، بعد از گذشت 1 تا 2 سال از عمر گیاه جوان ایجاد می شود. 
گونه های برگ ریز مثل (Berberis thunbergii, B. vulgaris) از نظر رنگ زیبای پاییزی قابل توجه هستند ، برگها در این فصل قبل از ریزش به رنگ صورتی یا قرمز تبدیل می شوند.در بعضی از گونه های همیشه سبز چین مثل (B. candidula, B. verruculosa) برگهای سفید درخشان آنها ، بطرز خاصی جذاب جلوه می کند. 

زرشک گیاه یک پایه و گلهایش دو جنسی است یعنی هر گل هم اندامهای نر دارد و هم اندامهای ماده. گل زرشک مرکب است و از قطعات 3 تایی تشکیل شده است، که در دو ردیف حلقوی قرار گرفته اند. پرچم های زرشک 6 عدد هستند که در 2 ردیف 3 تایی قرار می گیرند. برگهایش چرمی و فاقد استمات یا منقد در سطح بالایی است این برگها در بعضی واریته ها صاف و در برخی دندانه دار است. بوته زرشک خاردار است و خارهای آن از تبدیل برگها بوجود آمده اند که در محل اتصال خارها به شاخه پهن تر می شوند. دارای انواع وحشی و پرورش یافته جهت مصرف مواد غذایی و انواع زینتی می باشد. انواع وحشی در دامنه های جنوبی وشمال البرز تا فیروزکوه تا ارنگه و طالقانه و میانه و عمارلوی گیلان در بلندیهای 1000 تا 2000 متری انتشار دارند. نوع پرورش یافته و بی دانه آن در بیرجند وقاینات کاشته می شود. که جهت چاشنی خوراک استفاده میشود. نوع زینتی با گلهای زرد رنگ وجود دارد که میوه هایش به رنگ زرد هستند و معمولاً به صورت درختچه در پارکها کاشته می شود. انواع زرشک هایی که تا کنون در ایران دیده شده اند عبارتند از:

1) Berberis crataegina جنگلی است و به صورت وحشی در دامنه های جنوبی البرز( از فیروزکوه تا ارنگه و طالقان و میانه بین ارتفاع 1000 تا 2800 متر انتشار دارد.) می روید درختچه ای است به بلندی یک متر، درازای خار آن تا 3 سانتی متر هم می رسد.

 ۲)- B. integerrima بلندیش تا 3 متر هم می تواند برسد. بیشتر در شمال آذربایجان یعنی در اطراف خوی و قطور به صورت وحشی دیده می شود ولی در نواحی دیگر مثل منجیل تا زنجان اطراف کرج ( دره کرج، گچسر، ارنگه و شهر ستانک ،سیاه بیشه ، پل زنگوله) هم وجود دارد.

3)- B . orientalis در جنوب خراسان در باغها به صورت اهلی و به منظور بهره برداری کشاورزی کاشته می شود. 4- B.vulgoris ارتفاعش می تواند تا 5/2 متر هم برسد و در شمال ایران و آذربایجان به صورت وحشی می روید.



جزئیات گل Berberis gagnepainii (گلهایی به قطر 7 میلیمتر)


گلها یا بصورت مجزا ویا بصورت خوشه هایی تا 20 گل بر روی سنبله رشد می کنند. رنگ آنها زرد یا نارنجی است و 3 تا 6 میلیمتر طول دارند و دارای شش کاسبرگ و شش گلبرگ در حلقه های متناوب سه تایی هستند ، رنگ کاسبرگها معمولاً همانند گلبرگها می باشد. میوه این گیاه توت مانند و اندازه آن 15-5 میلیمتر است ، رسیده آن قرمز یا آبی تیره می باشد و اغلب دارای شکوفه های صورتی یا بنفش مومی می باشند که ممکن است دراز و باریک ( مثل میله) و در گونه های دیگر کروی باشند. میوه آن خوراکی و سرشار از ویتامین ث ولی دارای طعمی تند است ، برداشت بوته های خاردار آن دشوار بوده بنابراین مصرف گسترده ای ندارند. آنها غذای مهمی برای بسیاری از پرندگان کوچک هستند که دانه های آین گیاه را از طریق فضله هایشان پراکنده می کنند.



ترکیبات گیاه



سبوس و ریشة زرشک حاوی انواع بسیاری از مواد شیمیایی به نام "آلکالوئید ایزوکینولین" است. دانشمندان و محققان این ترکیبات را در طول سالیان متمادی مورد تحقیق و بررسی قرار داده اند، و پی بردند که آنها در واقع خواص آنتی بیوتیکی دارند. 

برخی از آنها باعث پایین آوردن تب، کاهش تورم و فشار خون شده و به تنظیم ضربان قلب و انقباض عضلات قلب کمک می کنند

در تمام قسمتهای این گیاه آلکالوئیدهای بربرین Berberine ، اکسیاکانتین Oxyaconthine ، بربامین Berbamine وجود دارد. مقدار آلکالوئید در پوست ریشه زرشک بیشتر از قسمتهای دیگر این گیاه است. میوه زرشک دارای حدود 4 درصد مواد قندی ، 65 درصد اسید مالیک و اسید تارتاریک و مقداری صمغ می‌باشد. زرشک گونه‌های مختلف دارد که مهم‌تر از همه آنها دو نوع است که یکی به نام زرشک بی‌هسته و دیگری زرشک با هسته (دارای دو هسته) می‌باشد.

خواص داروئی:

زرشک از نظر طب قدیم ایران سرد و خشک است میوه زرشک خواص زیر را درد: 
۱) قابض است 
  (۲تقویت کننده قلب و کبد است 
  (۳بواسیر خونی را درمان می کند 
(۴ خونریزی را برطرف می کند 
۵) برای برطرف کردن بیماریهای کبدی مفید است 
۶) صفرا بر است 
۷) دم کرده زرشک را برای برطرف کردن ناراحتی های دهان غرغره کنید . 
خواص ریشه و پوست ساقه 
۱) صفرا بر و مسهل است 
۲) کبد را پاک و تقویت می کند 
۳) اعمال دستگاه گوارش را منظم می کند 
(۴ سوء هاضمه را از بین می برد 
۵) بی اشتهایی را برطرف می کند 
6) برای رفع یبوست مفید است 
۷) در درمان یرقان و زردی موثر است 
8) نقرس و رماتیسم را برطرف می کند 
۹) خانم هائیکه بین دو عادت ماهیانه خونریزی دارند باید برای برطرف کردن آن از ریشه و ساقه زرشک استفاده کنند . 
۱۰) آنهائیکه مبتلا به ورم طحال هستند می توانند برای معالجه از این گیاه کمک بگیرند . 
۱۱) واریس را درمان می کند . 
۱۲) برای معالجه بواسیر نافع است . 
۱۳) برای برطرف کردن سوزش ادرار مفید است . 
۱۴) فشار خون را پائین می آورد 
۱5) برای شست وش وی چشم می توانید از جوشانده ریشه و ساقه و زرشک استفاده کنید . 
خواص برگ زرشک 
۱) آب آوردگی بدن را برطرف می کند . 
۲) اسهال های مزمن را درمان می کند . 
۳) برگ زرشک دری مقدر زیادی ویتامین C می باشد بنابراین در درمان بیماری اسکوربوت اثر مفید درد . 
۴) جویدن برگ زرشک باعث محک شدن لثه و دندان می شود . 
(۵ درموقع آنژین و گلو درد ، دم کرده برگ زرشک را غرغره کنید . 
  (۶برای برطرف کردن بیماریهای کبدی مفید است 
  (۷صفرا بر است 
(۸ دم کرده زرشک را برای برطرف کردن ناراحتی های دهان غرغره کنید . 
خواص ریشه و پوست ساقه 
۱) صفرا بر و مسهل است 
2) کبد را پاک و تقویت می کند 
۳) اعمال دستگاه گوارش را منظم می کند 
۴) سوء هاضمه را از بین می برد 
۵) بی اشتهایی را برطرف می کند 
۶) برای رفع یبوست مفید است 
(۷ در درمان یرقان و زردی موثر است 
۸) نقرس و رماتیسم را برطرف می کند 
۹) خانم هائیکه بین دو عادت ماهیانه خونریزی دارند باید برای برطرف کردن آن از ریشه و ساقه زرشک استفاده کنند . 
10) آنهائیکه مبتلا به ورم طحال هستند می توانند برای معالجه از این گیاه کمک بگیرند . 
11) واریس را درمان می کند . 
12) برای معالجه بواسیر نافع است . 

13) برای برطرف کردن سوزش ادرار مفید است . 
۱۴) فشار خون را پائین می آورد 
۱۵) برای شست وش وی چشم می توانید از جوشانده ریشه و ساقه و زرشک استفاده کنید . 
خواص برگ زرشک 
(۱ آب آوردگی بدن را برطرف می کند . 
۲) اسهال های مزمن را درمان می کند . 
۳) برگ زرشک دری مقدر زیادی ویتامین C می باشد بنابراین در درمان بیماری اسکوربوت اثر مفید درد . 
۴) جویدن برگ زرشک باعث محک شدن لثه و دندان می شود . 
  (۵درموقع آنژین و گلو درد ، دم کرده برگ زرشک را غرغره کنید . 

طرزاستفاده

اگر به علت عفونتهای مکرر غالباً آنتی بیوتیک زیاد مصرف کرده اید، پزشک شما به عوض داروهای تجویزی، ممکن است داروهای گیاهی را نیز مدنظر قرار دهد.

دلایل متعددی برای این ادعا وجود دارد. زرشک می‌‌تواند احساس سرحال بودن به شما دهد و شما را از سایر معالجات نجات دهد. همچنین، میزان مقاومت به آنتی بیوتیکها رو به افزایش است. به منظور رهایی از این وضعیت. بسیاری از معالجین به سایر راههای درمان بیماریها روی می‌‌آورند. دلیل دیگر این است که بدن شما در واکنش به انواع آنتی بیوتیکها دچار تغییرات می‌شود و این تغییرات همیشه خوب نیست. فلور نرمال که در بدن همه ما وجود دارد و ما را در مبارزه با عفونت کمک می‌‌کند، می‌‌تواند در اثر مصرف مکرر آنتی بیوتیکها از بین برود. درمانگر ممکن است شما را یاری کند تا این "باکتری خوب" را از طریق رهایی مقطعی از مصرف انواع آنتی بیوتیکها، دوباره در خود بازیابید. بنا به دلایل مشابه. پماد زرشک را نیز می‌‌توان برای درمان ورم مفاصل یا پسوریازیس تجویز کرد، چون داروهایی که به طور مرتب برای درمان این حالات مصرف می‌شوند ممکن است تعادل بدن شما را مختل سازند. غالباً عوارض جانبی ناشی از معالجات درمانی قوی سبب تحریک واکنشهایی در بدن می‌شوند که به مثابه یک بیماری کاملاً جدید می‌‌تواند جلوه کند. صرفنظر از هرگونه دلیل، وقتی درمانگر شما بداند که قطع مصرف دارو هیچگونه خطری برای سلامتی شما ندارد، می‌‌تواند در عوض، مصرف زرشک را تجویز کند. زرشک همچنین می‌‌تواند به عنوان یک روش پیشگیرانه توصیه شود. هرگز نباید بیش از پنج تا هفت روز زرشک مصرف کرد. اگر معده شما حساس است، مصرف این ماده به مدت سه تا پنج روز احتمالاً کافی است. برای درمان گلودرد، عفونتهای مثانه، اسهال، برونشیت یا عفونتهای مخمری از اشکال قابل مصرف زرشک حالت مورد نظر را برگزینید.

چای: 2 تا 4 گرم ریشه خشک زرشک خیس خورده، روزانه 3 بار.

تنتور: (محلول 5.1 ساخته شده از گیاه و الکل یا گل، الکل و آب) به میزان 3 تا 6 میلی لیتر (2.1 یا 2.1 1 قاشق چایخوری، روزانه سه بار)

عصاره‌های خشک: 250 تا 500 میلی گرم، روزانه سه بار.

برای درمان آرتریت، پسوریازیس، ناراحتیهای پوستی: 10 درصد عصاره زرشک را روزانه سه بار روی پوست بدن بمالید. برای درمان پسوریازیس با داروهای گیاهی به وب سایت ویژه پسوریازیس به آدرس زیر مراجعه کنید: www.vitiligo-psoriasis.com باید توجه داشت که پاره‌ای از عفونتها در صورت مصرف نکردن آنتی بیوتیک ممکن است خطرناک باشند. هرگز در این فکر نباشید که در صورتی که بدن شما به آنتی بیوتیک قویتر نیاز دارد به جای آن از گیاهانی مانند زرشک استفاده کنید. اطمینان حاصل کنید که دستورالعملهای درمانگر خود را رعایت می‌‌کنید.

جوشانده زرشک: مقدار 20-10 گرم پوست ریشه یا ساقه و یا میوه زرشک را در یک لیتر آب ریخته و آنرا بجوش بیاورید سپس آنرا از روی اجاق برداشته بگذارید برای مدت 10 دقیقه بماند. این جوشانده را صاف کرده و با شکر یا عسل شیرین کنید. مقدار مصرف روزانه آن سه فنجان در فاصله بین غذاهاست.

دم کرده زرشک: مقدار 40 گرم زرشک را در یک لیتر آب جوش ریخته و بگذارید مدت 10 دقیقه بماند سپس آنرا با شکر یا عسل مخلوط کنید. مقدار مصرف آن سه فنجان در روز و در فاصله بین غذاهاست.

نیاز اکولوژیکی 

آبیاری : زرشک عملاً به آب وهوای کویری و خشک و گرم و پر آفتاب علاقمند است ولی در چنین مناطقی کمبود شدید آب وجود دارد لذا حتماً باید بوسیله آبیاری مصنوعی کمبود جبران شود. مهمترین زمان آبیاری بوته های زرشک با بازشدن گلهایش شروع شده و تا هنگام برداشت محصول ادامه دارد. هرگاه در همین فاصله زمانی آب کافی و لازم به ریشه های گیاه نرسد میوه هایش پوک و خشک شده و در نتیجه مقدار محصول پایین می آید. سایر مواقع هم باید تا آنجا که ممکن باشد مثلاً هفته ای یکبار از آبیاری غفلت نکرده تا گیاه بتواند به رشد و زندگی عادیش ادامه داده و محصول کافی هم بدهد. آب و هوا: زرشک به صورت وحشی در آب و هوای مرطوب و هوای خشک می روید ولی در آب و هوای خشک کویری رشد بهتر کرده و میوه زیادتر و خوشمزه تر می دهد البته در صورتیکه نیاز آبی آن بوسیله آبیاری برطرف شود نور آفتاب زیاد و گرمایی حدود 35 درجه حتماً برایش لازم است . خاک: زرشک معمولاً خاکهای شنی- رسی و سبک را به خاکهای سنگین رسی ترجیح می دهد ولی قادر است حتی در زمینهای سنگلاخی هم زندگی کرده و محصول بدهد. در جنگلهای شمال ایران درختچه های زرشک در زمینهای رسی رشد کرده و مقدار نسبتاً ناچیز میوه های زرشک هسته دار محصول می دهند ( بیشتر جهت تهیه آب زرشک و یا رب زرشک استفاده می شود) ارتفاع درختچه در این نقاط هم بندرت از 5/1 متر بلندتر می شود. زرشک در زمینهای اسیدی رشد کمی دارد و برعکس در زمینهای نسبتاً قلیایی هم رشد درختچه و هم محصولش خوب است بهترین PH برایش حدود 7 تا 8 است. لذا در زمینهای آهکی حاشیه های کویری در صورت وجود آب کافی برای آبیاری بخوبی رشد کرده و محصول می دهد. کود: در مناطق جنوبی استان خراسان معمولاً بعضی اوقات مقدار کمی کود حیوانی می دهند لیکن زرشک مثل هر میوه دیگر نیاز به کود دارد که از کودهای توصیه شده به خاک لازم است قبل از کاشتن نهال کود پوسیده حیوانی 70 تن در هکتار- کود ازته به صورت N حدود 100 کیلو در هکتار کود فسفره به صورت P2O5 حدود 100 کیلو در هکتار- کود پتاس به صورت K2O حدود 50 کیلو در هکتار به خاک اضافه نمود که پس از اضافه کردن این کودها بر روی خاک با یک شخم عمیق کودها را به داخل خاک می فرستند تا در دسترس ریشه ها قرار گرفته و مورد استفاده آنها قرار گیرد. با وجود غنی بودن خاکهای ایران مرکزی از کود K2O باید هر سال کود پتاسی را به زمین داد چون زرشک و میوه هایش نیاز مبرمی به آن دارند در سالهای بعد هم هر ساله کودهای فوق الذکر به همین مقدار و نصف کود حیوانی را به باغ زرشک داده و تنها به کمک رتیواتور باید آنها را به داخل خاک می فرستاد. کودهای معدنی را به صورت کودهای برگی در مواردی که آبیاری به وسیله باران مصنوعی انجام می گیرد نیز به بوته های زرشک می توان داد چون برگهای زرشک قادرند آب و مواد یا کودهای محلول در آب را هم جذب کنند. مشروط بر اینکه کمتر از یک درصد باشد غلظتهای بیشتر از آن باعث سوخت برگها و در نتیجه از بین رفتن بوته ها می شوند. کودسبز در صورت وجود آب کافی و امکان آبیاری بسیار مفید بوده و مثل کود حیوانی قادر است که خواص فیزیکی خاک را بهتر کند. از جمله گیاهانی که برای کودسبز توصیه می شوند عبارتند از: شبدر برسیم ، انواع چغندرها و هر نوع گیاهی که تولید برگ را زیاد می کند، هستند.

ازدیاد 

بطور کلی راههای ازدیاد زرشک به قرار زیر است: 1- پاجوش طوقه ای، 2- خوابانیدن، 3- قلمه، 4- بذر 1- پاجوش طوقه ای: زرشک به وسیله پاجوش ازدیاد می یابد. همه ساله نهالهای تازه ای از پای بوته ها به صورت پاجوشها تولید و رشد می کنند پاجوشها از روی طوقه بوجود می آیند و به همین دلیل هم آنها را با جوشهای طوقه ای می نامند ازدیاد به وسیله پاجوش مهمترین و متداول ترین راه ازدیاد بوته های زرشک است. به تناسب قوی یا ضعیف بودن درختچه ها بعد از یکسال یا دو سال می توان پاجوشهای ریشه دار و خوبی به دست آورده و درجای دیگر آنها را کاشت. هنگام جدا کردن پاجوشها از گیاه مادری باید سعی کرد که پاجوشها ریشه های زیادتری داشته باشند ازدیاد پا جوش، ازدیادی غیرجنسی است و در ازدیادهای غیرجنسی هر نهال تمام خواص گیاه مادری را تا حدود صد درصد به ارث می برد. 2- خوابانیدن: هرگاه شاخه های جوان یک الی دو ساله را در پائیز در خاک بخوابانند نخست ریشه داده و پس از یکسال از جوانه هایشان نهالهایی به تدریج سر از خاک بیرون می آورند این شاخه ها را پس از آنکه خوب رشد کرده و قوی شدند از گیاه مادر جدا کرده و در محل نهایی می کارند. ریشه های زرشک در برابر سرمای هوا خیلی حساس هستند لذا باید پیش از بیرون آوردن نهالها از خاک چاله های 50 × 50 × 50 سانتی متر را آماده کنند، و نهالها را به محض بیرون آوردن از خاک فوراً در چاله ها کاشته تا صدمه نبینند. یا آنکه ریشه هایش را به وسیله کمی خاک و یک کیسه پلاستیکی می پوشانند. 3- قلمه: اگر در اسفندماه قلمه، بزنند قلمه ها ریشه داده و رشد می کنند و سال بعد یا حداکثر 2 سال بعد قابل کاشت خواهند شد. قلمه زدن تنها در بعضی از انواع زینتی موفقیت آمیز است و 2 سال بعد نیز قابل انتقال است. 4- بذر: زرشک دانه دار می تواند با بذر ازدیاد یابد برای این کار بذر به مدت 2 ماه در گرمای 6 درجه بالای صفر گذاشته و سپس آنرا می کارند. 

کاشت 

نهالهای زرشک را در اواسط پائیز بعد از برداشت محصول و پس از اینکه زمین را آماده کرده اند، می کارند برای آماده کردن زمین کودهای ضروری ( شیمیایی- دامی) را به خاک اضافه نموده سپس شخم نیمه عمیق می زنند. آنگاه چاله ها را دراندازه 50 × 50 × 50 در سانتی متر حفر کرده و طبق روال کار یک مشت کود فسفره و ازته داخل هر چاله به طور یکنواخت هنگام خاک ریزی برای کاشت نهال با خاک مخلوط می کنند در بعضی از مناطق که سرمای زمستانی شدید دارند هنگام خاک ریزی مقداری کاه هم داخل چاله می ریزند تا ریشه های بسیار حساس به سرمای نهال، یخ نزنند. باغهای زرشک روی فرم های منظم یعنی مثلثی یا مربعی و یا مستطیلی با فاصله 4×4 متر یا 5×5 متر و 7×7 متر احداث می کنند.کاشت نهالهای زرشک در اوایل بهار نیز امکان پذیر است ولی احتمال گرفتن درختچه ها در پائیز بیشتر است چه ریشه ها زمان بیشتری برای رشد در اختیار دارند. 

داشت 

بعد از کاشت نهالها مراقبت های لازم را باید انجام داد و بهترین این مراقبتها آبیاری در نقاط کم باران است که زمانی باید انجام گیرد که گیاه بدان نیاز دارد. پس از رشد کامل و در زمان بازدهی نیز همین موضوع باید با دقت رعایت شود تا گیاه بتواند قدرت بازدهی خود را بخوبی نشان دهد. از دیگر مراقبتها هرس و مبارزه با بیماریها و آفات می باشد. هرس : در هرس به بریدن شاخه های خشک شده و بیمار قناعت می شود با توجه به اینکه زرشک تنها روی شاخه های پارساله میوه می دهد و هر شاخه هم تنها یکبار درزندگی به میوه می نشیند تصور می رود که هنگام برداشت محصول بهتر است که شاخه های میوه دار را با میوه اش به وسیله قیچی باغبانی هرس کرد تا شاخه ای که از لحظه دادن محصول بی فایده روی درختچه باقیمانده و قسمتی از غذای شاخه هایی را که سال بعد باید محصول بدهند به سمت خودش جذب می کند، حذف شود و در نتیجه غذا و شیو غذایی بیشتری در اختیار شاخه های محصول دهنده سال بعد قرار گیرد تا بتواند در سال بعد محصول زیادتری بدهد. بریدن پاجوشها از پای بوته ها به منظور ازدیاد درختچه ها نیز خود نوعی هرس است. هرس درختچه های زرشک را در فصلهای پائیز و زمستان باید انجام داد. هدف از هرس در سالهای نخست فرم دادن به درختچه است که معمولاً دارای چند تنه است. از سال چهارم به بعد که کم کم دوران باردهی بوته زرشک آغاز می شود آنرا معمولاً مثل سندان هرس می کنند به همین دلیل آنرا هرس سندانی می نامند چون از دور به شکل سندان است چنانچه هرس مرتب همه ساله و به طور صحیح انجام نگیرد مقدار محصول کاهش می یابد. 

بیماریها و آفات:

 آفات زرشک حشرات جونده و مکنده و همچینن قارچها هستند که به وسیله حشره کشها و قارچ کشها با آنها مبارزه می شود. بیماریهای و انگلهای مهم زرشک بقرار زیر است:

1) زنگ سیاه گندم pucchinia gramini را می توان نام برد لازم به ذکر است زرشک میزبان حد واسطی برای زنگ سیاه که یکی از بیماریهای صعب العلاج گندم است می باشد این قارچ یک دوره زندگی خود را روی زرشک می گذراند. لذا همیشه باید سعی کرد که محل زرشک کاری از مزارع گندم دور باشد تا اسپورهای قارچ بر روی بوته های گندم انتقال نیابند. بعضی از شرایط جوی مثل رطوبت و گرما نیز می توانند به این بیماری شدت دهند. رعایت تناوب زراعی از شدت بیماری در گندم می کاهد. 

2) سفیدک سطحی زرشک

3) شته زرشک ( یکی از مهمترین آفات)

4) مگس گیلاس 

5) پروانه ابریشم باف ناجور

6) سن زرشک

7) پروانه تخم انگشتری

8) پروانه برگخوار

9) کنه قرمز زرشک

10) زنبور شاخکدار زرشک

11) قارچ سفیدک زرشک

برداشت 

نهالهای زرشک در سن 3 تا 4 سالگی محصول دادنشان را شروع می کنند. گرده افشانی زرشک به وسیله حشرات از جمله زنبورعسل انجام می شود. زرشک معمولاً روی شاخه های پارساله میوه می دهد. بهترین زمان برداشت وقتی است که دانه های زرشک کاملاً یکنواخت قرمز شده باشند و این معمولاً اوایل پائیز است. برداشت آن با دست به دلیل وجود خارهای فراوان در بوته، دشوار است.برای این کار سفره ای زیر درختچه پهن کرده و با یک چوب دستی دراز ضرباتی آهسته به تک شاخه ها وارد می کنند تا هم میوه ها روی سفره بیفتند و هم شاخه ها صدمات زیادی نبینند. پس از چیدن آنها را معمولاً خشک می کنند. رنگ میوه ها در دوران رشدشان نخست، سبز بعد، قرمز و در آخر سیاه است. آبانماه معمولاً زمان برداشت محصول زرشک است در صورتیکه بارانهای پائیزی اجازه دهند هرچه دیرتر محصول را برداشت کنند بهتر است زیرا میوه شیرین تر و خوشمزه تر می شود. میوه نارس کمی گس است. روش برداشت همانطور که در بالا ذکر شد دست چینی و ترکه زنی است زرشک در چهار سال اول محصول زیادی نمی دهد. از سال پنجم نخستین محصول نسبتاً اقتصادی آغاز می شود، در سال هفتم میانگین محصول زرشک به 2 تن در هکتار می رسد. با بالا رفتن سن درخت مقدار محصول درختچه های زرشک نیز زیادتر می شود. بیشترین اندازه باردهی آنها از چهارده سالگی شروع شده و تا 25 سالگی ادامه می یابد دوره بازدهی زرشک حداکثر تا 85 سالگی است. از هر 4 کیلو زرشک تازه یک کیلو زرشک خشک دست می آید. پس از چیدن زرشکها را روی پارچه ریخته و در آفتاب خشک کنند. 

احتیاط :

نکات احتیاطی اگر زرشک به صورت صحیح استفاده شود ماده دارویی بی خطری است، اما در صورت باردار بودن از مصرف آن خودداری ورزید.

تداخل‌های احتمالی میزان مصرف بالای این گیاه به مدت طولانی می‌‌تواند سبب ناراحتی معده و روده‌ها شود، و جذب ویتامین B کافی در بدن را مشکل کند.